Νέο τέκνο της Δημοκρατίας, ο «φόβος»

Αν παρομοιάσουμε τη δημοκρατία με ένα μπαλόνι, σήμερα είναι προφανές ότι στο εξωτερικό δεν υπάρχει πληγή, δηλαδή οι δομές της παραμένουν άθικτες αλλά στο εσωτερικό η ζωή έχει στεγνώσει, έχει γίνει αφόρητη, κι έτσι το μπαλόνι δεν σκάει μεν, αλλά η επιβίωσή σου μέσα σ’ αυτό παίζεται. Για κρίση της δημοκρατίας μιλούσαμε ανέκαθεν αλλά το νέο στοιχείο είναι αυτό του φόβου.

Είναι κυριολεκτικά εφιαλτικό, σχεδόν σε καμία χώρα-όχι μόνο ευρωπαϊκή, να μη μπορείς να επιλέξεις πραγματικά ανάμεσα στην πολιτική του κυβερνώντος κόμματος και εκείνης της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αν μη τι άλλο, τρομακτικό είναι επίσης ότι στη Βουλή δεν έχει απομείνει παρά η φλυαρία και η ασοβαρολογία.
Εν όψει της επικείμενης Επετείου του Πολυτεχνείου δε μπορείς να μη φοβάσαι για τι θα διαδραματιστεί πάλι στο κέντρο της Αθήνας, είναι λογικό να φοβάσαι. Όμως και καθημερινά, πόσους ανθρώπους βλέπουμε να μας προσπερνούν στους δρόμους με φοβισμένα πρόσωπα; Αρκεί λίγη ευαισθησία για να το καταλάβεις. Μόνο την προηγούμενη εβδομάδα, είδα δύο γυναίκες μέσης ηλικίας να λιποθυμούν στον ηλεκτρικό. Ακούω στο λεωφορείο άνδρες επιβάτες να μιλούν και να λένε ότι είναι έτοιμοι να πέσουν κάτω αλλά δεν διευκρινίζουν αν είναι από την πείνα ή από το στερητικό σύνδρομο η ανημποριά τους αυτή. Δυο παλιοί μου δάσκαλοι και ένας καθηγητής μου είπαν πρόσφατα ότι φέτος τα παιδιά εκφράζονται αλλιώς, ότι μεταφέρουν στην τάξη την αγωνία των γονιών τους και μερικά συγκινούνται και δακρύζουν όταν τυχόν γίνεται αναφορά στην κρίση λόγω του ότι ξέρουν τι εννοεί ο δάσκαλος.

Ο φόβος ήταν το κλειδί της κυβέρνησης για να μας πείσει ότι χρειαζόμαστε μία κυβέρνηση συνεργασίας ή εθνικής βλακείας, όμως είναι ανέντιμο να συνταιριάζεις το φόβο με τη δημοκρατία. Διαβάζαμε και μας φαινόταν απίστευτο στο «δόγμα του σοκ» της Naomi Klein ότι «στη Βαγδάτη το 2003, λίγες μέρες μετά τη “σωτηρία” της, συναντούσες στο δρόμο μοναχικούς ανθρώπους να περπατούν με τα χέρια ψηλά κι ας μη τους το είχε ζητήσει κανείς, κι ας μη τους σημάδευε κανείς στον κρόταφο». Μιλάω με γονείς φίλων μου και γνωστών και με αίσθημα (αυτό)ταπείνωσης μου λένε πως φοβούνται ότι το 2012 θα μείνουν άνεργοι ή τρέμουν ότι τα παιδιά τους δεν θα βρουν δουλειά και δεν έχουν ούτε χρήματα να τους στείλουν στο εξωτερικό. Πώς να αναβιώσει η δημοκρατία, πώς να ανασυνταχθεί η χώρα όταν αργοσβήνει η πνοή της ελπίδας;

Σήμερα, προφανώς και οι συνθήκες είναι αλλιώτικες και στην Ελλάδα και παντού από ό,τι το 2003, όμως αν τότε η δημοκρατία αιμορραγούσε μία φορά, τώρα είναι στα τελευταία της δέκα φορές. Η παρομοίωση με το μπαλόνι δεν συμπεριλαμβάνει τους πολίτες όλου του κόσμου, διότι άλλοι ζουν σ’αυτό το μπαλόνι χωρίς να ασφυκτιούν, άλλοι γιατί ποτέ οι συνθήκες ζωής μες στο μπαλόνι δεν ήταν καλύτερες κι άλλοι επικαλούνται το πρόσχημα της δημοκρατικής πειθαρχίας. Αυτό είναι άλλο θέμα…Ο φόβος όμως δεν μπορεί να συμπορεύεται με τη δημοκρατία ούτε και η δημοκρατία με το φόβο.

Δεν μπορώ να ξέρω αν η νέα κυβέρνηση είναι παιδί του φόβου ή προϊόν της συναισθανόμενης ευθύνης, όπως λένε οι επίσημοι φορείς της δημοκρατίας. Σίγουρος όμως είμαι ότι ο φόβος συνήθως γεννάει κάτι πιο συνολικό και τερατώδες, την ελπίδα ότι κάποια στροφή θα την πάρουμε καλά για το καλό όλων μας. Όχι το τυφλό ξέσπασμα σε κάθε ευκαιρία, όπως η Επέτειος του Πολυτεχνείου, αλλά η ελπίδα ότι η ζωή στο μπαλόνι θα καλυτερέψει και στο εσωτερικό του, διότι το εξωτερικό (θεσμοί, αξιώματα κλπ) παραμένει ανέγγιχτο. Μια δημοκρατία που θα τρέφεται από κοινωνική εμπιστοσύνη, τίμια εργασία, φαντασία και κυρίως τη «μουσική» των μέχρι χθες φοβισμένων.

Γ.Φ.Ξ.