Έχετε νιώσει ποτέ γερασμένοι;

Γερασμένοι από τα είκοσι...

Απευθύνομαι στους νέους ανθρώπους: έχετε νιώσει ποτέ γερασμένοι; Το ερώτημα γεννήθηκε, καθώς βρέθηκα προσφάτως σε μια συζήτηση σχετικά με το πόσο διδακτική μπορεί να είναι σήμερα η πείρα των κυριολεκτικά γερασμένων; Πόσο ικανές είναι οι εμπειρίες των μεγάλων τώρα να μας δείξουν με το δάχτυλο τι πρέπει ή τι δεν πρέπει να κάνουμε στη ζωή μας; 

Όλα αυτά, γιατί νομίζω πια πως η κρίση έχει διεισδύσει τόσο βαθιά στις ζωές μας, έχει επηρεάσει τόσο πολύ την εξέλιξή μας, έχει αλλάξει τόσο ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε για το μέλλον μας, ώστε σήμερα ακόμα κι ένας εικοσάχρονος μπορεί να αισθάνεται γερασμένος.

Τα νοήματα για τη ζωή γίνονται αντιληπτά τόσο έντονα και τόσο απότομα από τον σημερινό νέο άνθρωπο και οι εμπειρίες, κακές επί το πλείστον, βιώνονται τόσο βαθιά κατά κόρον, ώστε ένας νέος άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να έχει τόσα πολλά να διηγηθεί από και για την ζωή που να μοιάζει πια γερασμένος. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι υπάρχουν και αντικειμενικοί λόγοι να νιώθεις πια γερασμένος από τα τριάντα. Ένας μακροχρόνια άνεργος που έχει προσπαθήσει επί μία δεκαετία να αποκατασταθεί και η κρίση τον έχει «χαστουκίσει» πολλές φορές, αναντίρρητα αισθάνεται γερασμένος, ότι τα χρόνια πέρασαν και η παραγωγική του ηλικία καταδικάστηκε σε απραξία και εργασιακή αδράνεια.

Αλλά κι ο εικοσάχρονος πώς να μην νιώθει γερασμένος, όταν έχει δει μέσα σε τέσσερα χρόνια ανθρώπους να αυτοκτονούν για χρέη; Όταν έχει δει ανήλικα παιδιά να πεθαίνουν από το κρύο ή τις ύστατες προσπάθειες... να ζεσταθούν; Όταν έχεις κατανοήσει πως κόμματα και ηγέτες ζουν σε έναν ιδεατό κόσμο όπου το προσωπικό συμφέρον είναι ο πυλώνας της δημοκρατίας και πως οι λαοί βρίσκονται σε καραντίνα; Πώς να μην νιώθεις γερασμένος όταν ξέρεις πως το μέλλον σου είσαι υποχρεωμένος να το σχεδιάσεις πολύ μακριά όχι από τις προσδοκίες σου (που κρύβουν πάντα μια ελαφρά ματαιοδοξία), αλλά πολύ μακριά από τις προσωπικές σου δυνατότητες και ικανότητες; 

Το να αισθάνεσαι γερασμένος δεν υπονοεί να παριστάνεις ότι τα ξέρεις όλα λόγω των συνθηκών κρίσης. Σε καμία περίπτωση δεν έχει σχέση με αυτό. Το γερασμένος υποκρύπτει μία συνειδησιακή κόπωση να ξέρεις πως τα πράγματα δεν θα πάνε καλύτερα και γι’ αυτό να μην μπορείς να κάνεις τίποτα. Ή ακόμα κι αν εσύ κάνεις, να ξέρεις πως υπάρχει η πλειονότητα των συμπολιτών σου, οι οποίοι λόγω πνευματικής αδυναμίας ή στερεοτυπικής ηλιθιότητας δεν υπάρχει περίπτωση να συναισθανθούν τι συμβαίνει, το μέγεθος της απειλής και πολύ περισσότερο ότι, αν θέλουν να προκαλέσουν κάτι διαφορετικό (αν όχι να διορθώσουν το υπάρχον σύστημα εξουσίας), τρόποι υπάρχουν. Το να αισθάνεσαι γερασμένος στα είκοσι μπορεί να περιλαμβάνει την απύθμενη απαισιοδοξία που φτάνει στο απώτατο μέλλον να σκέφτεται πως μπορεί να μην έχεις χρήματα να γηροκομήσεις τους γονείς σου. Δεν το συζητώ να μην υπάρχουν δημόσια νοσοκομεία ή γιατροί στην χώρα μας! Είναι σενάριο υπερβολικά πιθανό.

Οι νέοι σήμερα ζουν εμπειρίες που τους προσθέτουν χρόνια τουλάχιστον. Δεν αμφισβητώ αντίστοιχες των παλαιών γενεών. Θεωρώ απλά πως ο πραξικοπηματικός τρόπος διακυβέρνησης αυτής της χώρας σήμερα σε όλα τα επίπεδα που φτάνει η κεντρική εξουσία είναι από μόνος του ένας αντικειμενικός λόγος να αισθάνεσαι γερασμένος από τα είκοσι. Λίγη και στοιχειώδη ιστορία να ξέρεις, έχεις πια επίγνωση ότι αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην Ελλάδα έχουν αφήσει πολύ πίσω ακόμα και τις πιο σκοτεινές περιόδους που βίωσε ο τόπος από καταβολής κόσμου. Δεν επιθυμώ να γεννηθεί σε κανενός το νου το επιχείρημα περί βαθμού δυσκολίας των συνθηκών σε κάθε περίοδο και τα συναφή. Είναι δεδομένο και ηλίου φαεινότερο ότι προφανώς κάθε εποχή έχει τα δικά της βάσανα. Κι εγώ ασχολούμαι με της δικής μου.

Ας θυμηθούμε μερικές εμπειρίες ενός εικοσάχρονου σήμερα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 και ο τρόπος που η χώρα λειτούργησε όσο τους φιλοξενούσε σαν κράτος οικονομικά εύρωστο, πολιτικά σταθερό, αναπτυσσόμενο, πυλώνας πολιτισμού και τα σχετικά φληναφήματα είναι εμπειρία ζωής. Ούτε τα παιδιά των παιδιών των παιδιών μας δεν θα ξαναζήσουν μια Ελλάδα σε πλήρη οικονομική και πολιτική και πολιτιστική ακμή. 

Έκτοτε; Μαύρο πέπλο στην οικονομία, στην πολιτική, στον πολιτισμό. Χρέη, ελλείμματα, επιδοτήσεις μαμούθ, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα (από τη siemens ως τη λίστα Λαγκάρντ και τα ναυπηγεία). Και φτάνουμε ως τα σημερινά…μνημόνια, δανειακές συμβάσεις, «τελευταία» μέτρα των κυβερνήσεων από το 2010 έως σήμερα, τρομοκρατία, ανθρωπιστική κρίση, θάνατοι και αυτοκτονίες λόγω κρίσης, ανεργία, δημοκρατία της Μανωλάδας, Αγανακτισμένοι Συντάγματος, Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, θάνατοι τριών εργαζομένων στη Marfin, χρυσή αυγή, βούρδουλας της αστυνομίας σε κάθε απεργιακή κινητοποίηση, δημοσιογραφική χειραγώγηση άνευ προηγουμένου, ανείπωτα ποσοστά καθημερινής συμπόρευσης πολιτικής εξουσίας και μέσων ενημέρωσης, Παύλος Φύσσας, ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Παπανδρέου, Mega, λουκέτο σε χιλιάδες επιχειρήσεις, μαύρο στην ΕΡΤ, φορολόγηση ακόμα και της αιθαλομίχλης από τα τζάκια, νοσοκομεία χωρίς γιατρούς, φάρμακα αβέβαιης παρασκευής, 2/3 του πληθυσμού ανασφάλιστα, ξεπούλημα κερδοφόρων δημοσίων οργανισμών όπως ο ΟΠΑΠ, δεκάδες χιλιάδες απολύσεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Επίσης: πρωτοφανής ιστορικά συρρίκνωση μισθών και συντάξεων καθώς και εισοδημάτων ακόμα και της μεσαίας τάξης, ακραία φτωχοποίηση, κυβερνήσεις που υπογράφουν αιώνιες κρατικές συμβάσεις για να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες και να σωθούν ιδιωτικά κανάλια και κόμματα μέσω δανείων που έχουν κρατικές εγγυήσεις, μαυραγοριτισμός, άνθρωποι που δίνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν σε αγορές χρυσού, πανεπιστήμια πνευματικής και εκπαιδευτικής έκπτωσης, ξεψάχνισμα σκουπιδιών από διπλανούς μας για τροφή ή ρούχα, και τελειώνω τον κατάλογο που δεν τελειώνει με δικαιοσύνη που δεν έχει μάτια και αυτιά για πολιτικά και οικονομικά εγκλήματα μεγατόνων αλλά γραμμαρίων και με αστυνομία που προστατεύει όχι τους πολίτες αλλά την εξουσία από τους πολίτες.

Αυτές είναι μερικές από τις εμπειρίες ενός εικοσάχρονου σήμερα. Για και από όλα αυτά, σίγουρα δικαιούσαι να αισθάνεσαι γερασμένος αλλά όχι μόνο. Μπορείς να αναρωτιέσαι αιωνίως γιατί δεν σκέφτηκαν εμάς οι γονείς και οι παππούδες όταν επέτρεπαν σε όλα αυτά να συμβαίνουν. Μπορείς να απαντάς για τον ίδιο λόγο που επιτρέπει κι η δική σου γενιά να συμβαίνουν όλα αυτά. Κυρίως, όμως, μπορείς να δίνεις δίκιο σε κάθε συμπολίτη σου που αντιστέκεται με οποιονδήποτε τρόπο.

Γερασμένος, πάντως, μπορείς να αισθάνεσαι άφοβα χωρίς να νομίζεις πως είναι αφύσικο. Είσαι ένας νέος άνθρωπος που βιώνει αυτά στα είκοσι και δεν υπάρχει ελπίδα να μην ζεις τα ίδια και χειρότερα ακόμα και σε τριάντα χρόνια. Η συνειδησιακή κόπωση είναι τεράστια. Να την αποφύγεις δεν γίνεται. Ίσως, μπορεί κανείς να την αντιμετωπίσει. Το μαζικό πέθανε. Βρες μόνος σου τον τρόπο.

Καταλήγω «μάταια αλλά συνετά» πως στην Ελλάδα εφαρμόζεται με πρωτοφανή χυδαιότητα και ανθρωπιστική αναλγησία ένα πείραμα: Μέχρι πού μπορεί να αντέξει την εξαθλίωση ένας λαός προτού αντιδράσει;

frustra sed prudenter