Αν και σύσσωμη η χώρα παρακολούθησε εμβρόντητη την υπόθεση, οι κάτοικοι της Δυτικής Αττικής φαίνεται να έβρισκαν «οικεία» κάποια στοιχεία της. Το «ιερό» real estate του Μητροπολιτικού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, σε Περιστέρι και Πετρούπολη είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες. Από τη μια, «μεγαλοτσιφλικάδες», Μονή και Δημόσιο. Κι από την άλλη, μια έκταση χιλιάδων στρεμμάτων «φιλέτο». Στη μέση, όπως πάντα, οι πολίτες.
Μια διαθήκη 100 χρόνων, μια δολοφονία και μια πολυσχιδής αλληλουχία τίτλων ιδιοκτησίας, στο πέρασμα των ετών, συνθέτουν το παζλ μιας μυθιστορηματικής και πολυπλόκαμης υπόθεσης.
Σήμερα, η Μονή έχει φτάσει να διεκδικεί 5,6 χιλιάδες στρέμματα, εκ των οποίων κάποια είναι πλατείες και παιδικές χαρές. Γιατί όμως η εκκλησία «τρέχει» δικαστικά τόσα χρόνια Δημόσιο και ιδιώτες; Τι δουλειά έχει ένας ιερός ναός από τη Λαμία να διεκδικεί εκτάσεις γης εντός και εκτός σχεδίου στην Αττική; Τα ερωτήματα είναι εύλογα. Οι απαντήσεις;
Η υπόθεση των διεκδικήσεων του Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου της Λαμίας για εκτάσεις που βρίσκονται κυρίως στα διοικητικά όρια των δήμων Περιστερίου και Πετρούπολης κρατά δεκαετίες. Μάλιστα, για χάρη της έχουν χυθεί τόνοι μελάνι. Το ζήτημα των «ιερών διεκδικήσεων» έρχεται στην επικαιρότητα κάθε φορά που είναι να διεξαχθεί το δικαστήριο, στο οποίο αντίδικοι είναι η Μονή Λαμίας και το Δημόσιο.
Η καθοριστική δίκη, όπως σημειώνουν στο Hot Doc πηγές των δυο δήμων, πρόκειται να εκδικασθεί στις 4 Οκτωβρίου του 2016, έπειτα από την αναβολή που πήρε στις 22 Μαρτίου.
Για να καταλάβει, όμως, κάποιος πλήρως την ιστορία, θα πρέπει να ανατρέξει ενάμισι αιώνα πίσω.
Τα «Πεύκα Βέρδη», μια δολοφονία και μια διαθήκη
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Οι διεκδικήσεις της Μονής, του Δημοσίου και των διάφορων ιδιωτών αφορούν την έκταση που έχει γίνει γνωστή ως «Πεύκα Βέρδη». Μέρος της εν λόγω έκτασης φέρεται πως ανήκε πριν από ενάμισι αιώνα στον Στάμο Βέρδη. Ολόκληρο βέβαια το ακίνητο Πεύκα Βέρδη, σύμφωνα με τον υπεύθυνο της Νομικής Υπηρεσίας του Δήμου Πετρούπολης, δικηγόρο Γιώργο Παπάρα, «όντας άγονη έκταση ανήκε στο Οθωμανικό Κράτος, που μετά την αποχώρησή του τα δικαιώματά του πέρασαν στην κυριότητα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Δηλαδή, έγινε δημόσια δασική έκταση και υπόκειτο στη διαχείριση Αιγάλεω».
Το 1847 και με το υπ’ αριθμ. 702/11- 05-1847 συμβόλαιο διανομής του συμβολαιογράφου Αθηνών Παναγιώτου Πούλου, ο γιος του Στάμου, Παναγιώτης Βέρδης, έπειτα από διανομή της περιοχής μεταξύ του ίδιου της αδερφής του και της ανιψιάς του, κληρονόμησε «έναν αγρό καλλιεργήσιμον και μη καλλιεργήσιμον, με διάφορα εν αυτώ άγρια δένδρα, υπό το όνομα Πεύκα Βέρδη, κατά την θέσιν Βαθύ Ρεύμα, εις την Περιφέρεια των Αθηνών».
Το 1883, η κόρη του, Καλομοίρα, διανέμει την περιουσία της στα τέσσερα παιδιά της (Παναγιώτη, Θεόδωρο, Καλή και Παναγιώτα). Για πρώτη φορά, η έκταση Πεύκα Βέρδη καταγράφεται σε στρέμματα και συγκεκριμένα 1.000. Ο Θεόδωρος πήρε 100 στρ., η Παναγιώτα 10 στρ. και τα υπόλοιπα τα πήρε ο Παναγιώτης, εγγονός του Παναγιώτη Βέρδη, γιου του Στάμου. Η Καλή πήρε χρήματα.
Το 1887, ο Παναγιώτης πούλησε στον Χρήστο Αναστασόπουλο 100 στρ. από τα 890 στρ. που κατείχε συνολικά. Εκείνος, το 1889, μεταβίβασε αυτά τα 100 στρ. στον δικηγόρο Γιώργο Ζωντανό, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα ένα σπίτι στα Κάτω Πατήσια. Στις 22 Οκτωβρίου του 1889, ο Γιώργος Ζωντανός δολοφονήθηκε μέσα στο κτήμα Βέρδη, από την Χαρίκλεια Βέρδη, κόρη του Θεόδωρου-Ασημάκη Βέρδη, εγγονού της Καλομοίρας.
Το 1902, τα αδέλφια Βέρδη, τα οποία ουδέποτε αναγνώρισαν ως κύριο του κτήματος τον Γιώργο Ζωντανό, μοίρασαν ισόποσα την περιουσία μεταξύ τους, η οποία έφτασε να είναι 3.000 στρέμματα, από τα αρχικά 1.000 στρέμματα. Τον δολοφονηθέντα Ζωντανό, ο οποίος δεν άφησε διαθήκη, τον κληρονόμησαν τα αδέρφια του. Τα δυο εκ των τριών δεν άφησαν διαθήκη και δεν είχαν κανέναν κληρονόμο. Η τρίτη, η Σοφία Ζωντανού, πέθανε το 1919 και με διαθήκη, που είχε κάνει το 1916 στη Λαμία, άφηνε όλη της την περιουσία στον Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ο οποίος έναν χρόνο πριν είχε εγκαινιασθεί από τον μητροπολίτη Φθιώτιδος, Ιάκωβο Παπαϊωάννου.
Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.35/28-09-1919 πρακτικό του Πρωτοδικείου Λαμίας, η διαθήκη ανέφερε επί λέξει: «Εγκαθιστώ κληρονόμον μου εφ’ απάσης της περιουσίας μου, κινητής και ακινήτου και χρηματικής ενταύθα κειμένης, εις την περιφέρειαν Μώλου και οπουδήποτε αλλαχού, τον Ιερόν Ναόν της Ευαγγελιστρίας Θεοτόκου και εις αυτόν και μόνον επιθυμώ να περιέλθη άμα τω θανάτω μου άπασα κατ’ αυτόν ευρεθησομένη περιουσία μου και εις ουδένα άλλον».
Όπως αναφέρει στο Hot Doc ο κ. Παπάρας, «κατά τους ισχυρισμούς του ενάγοντος Ιερού Ναού, ολόκληρο το ακίνητο Πεύκα Βέρδη περιήλθε στον ίδιο δυνάμει νόμιμης κληρονομικής διαδοχής της Σοφίας Δ. Ζωντανού».
«Μέσα στη διαθήκη της Ζωντανού δεν αναφέρεται πουθενά συγκεκριμένα το κτήμα Βέρδη. Κατά πάσα πιθανότητα η ίδια αγνοούσε ότι είχε οποιοδήποτε δικαίωμα σε αυτό το κτήμα. Έγγραψε απλώς “αφήνω όλη μου την περιουσία και ιδιαίτερα τα ακίνητα που έχω στο Μώλο στον Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Μονή Λαμίας”», δήλωσε ο υπεύθυνος της Νομικής Υπηρεσίας του Δήμου Περιστερίου, Κωνσταντίνος Σιουρούνης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του «μπερδεμένου» της υπόθεσης σχετικά με το τι έκταση ανήκει σε ποιον, είναι μια μαρτυρία ενός παλαιού κατοίκου – που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του – του Δήμου Περιστερίου, στο Hot Doc: «Όταν τη δεκαετία του ’50 ήρθαμε στην περιοχή με την οικογένειά μου, ο πατέρας μου είχε δει κάποια οικόπεδα για να αγοράσει στην περιοχή της Αγίας Τριάδας (Πεύκα Βέρδη). Όπως μου είχε πει, τα πράγματα εκεί ήταν μπερδεμένα και ασαφή σχετικά με τους τίτλους ιδιοκτησίας. Έτσι, αγοράσαμε ένα οικόπεδο σε άλλη περιοχή, όπου ήταν ξεκάθαροι οι τίτλοι».
Οι «ιερές» διεκδικήσεις και η βιομηχανία των αγωγών
«Η τότε διεκδίκηση του», όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο ΑΣΔΑ, «αφορούσε μία έκταση περίπου 300 στρέμματα στην Πετρούπολη και Κηπούπολη». «Το 1961, ο ναός αναθέτει τη διαχείριση του κτήματος με πλειοδοτικό διαγωνισμό στην εταιρία του Ευάγγελου Πλατή. Στο εργολαβικό συμβόλαιο, ο ναός αναγράφει ότι η επιφάνεια του κτήματος είναι 5.000 στρέμματα (από 300 που ισχυριζόταν το 1929)», συνεχίζει η ανακοίνωση, ενώ επισημαίνεται πως ο Πλατής έστησε μια βιομηχανία αγωγών «για λογαριασμό του ναού σε βάρος διαφόρων, τους οποίους αποκαλούσε καταπατητές του εκκλησιαστικού κτήματος».
Έτσι, λοιπόν, στο Υποθηκοφυλακείο και σε βάρος του ακινήτου που είχαν αγοράσει υπήρχε εγγεγραμμένη διεκδίκηση. Συνεπώς, πολλοί από αυτούς «εξαναγκάστηκαν σε συμβιβασμό» ώστε να αποσυρθούν οι διεκδικητικές αγωγές. Όπως θυμάται ο επί 60 και πλέον έτη κάτοικος του Περιστερίου, «στις αρχές της δεκαετίας του ’80, επί δημαρχίας Δημήτρη Φωλόπουλου, ο Ιερός Ναός μας πήγε στα δικαστήρια επειδή δεντροφυτέψαμε μια περιοχή, μαζί με το Δήμο, την οποία μετέπειτα μάθαμε ότι διεκδικούσε. Μας ήρθαν χαρτιά τότε για να παραστούμε σε δίκη και αν θυμάμαι καλά η απόφαση που βγήκε τότε από το δικαστήριο ήταν πως τόσο εμείς οι κάτοικοι όσο και ο Δήμος αλλά και η Μονή δεν μπορούν να εισέλθουν στο εν λόγω οικόπεδο. Αυτό μάλιστα έχει μείνει έτσι μέχρι και σήμερα».
«Εν τω μεταξύ», συνεχίζει ο κάτοικος, «νωρίτερα, και συγκεκριμένα κάπου στο 1970, επί Χούντας, μπήκαν στο σχέδιο αρκετά στρέμματα στην περιοχή. Εκτός αυτού, έγιναν μάλιστα αρκετές δεντροφυτεύεις, χωρίς κανένας τότε, ούτε η Μονή ούτε κάποιος ιδιώτης, να διεκδικήσει τις εκτάσεις αυτές».
Σημειώνεται ότι το 1995 έγινε το γενικό πολεοδομικό σχέδιο Πετρούπολης, ενώ, όπως είπε στο Hot Doc ο κ. Παπάρας, το 1970 έγινε επέκταση – τροποποίηση του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης με ένταξη 100 στρεμμάτων, χωρίς όμως την προσυπογραφή του Υπουργείου Γεωργίας.
Το «ιερόσημο» και η απόφαση με άρωμα Βατοπεδίου
Οι δηλώσεις του αντιδημάρχου Οικιστικής Ανάπτυξης – Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Περιστερίου, Παναγιώτη Λύκου, στο Hot Doc, «καίνε» το «ιερό» real estate. «Ο σκοπός της Μονής ήταν να εισπράττει από τους πολίτες. Ανάλογα λοιπόν με το πορτοφόλι σου, θα πλήρωνες και το αντίστοιχο ποσό. Έτσι έλεγαν και έτσι έκαναν».
«Υπάρχουν όλες αυτές οι αποδείξεις από το λαό του Περιστερίου. Έδιναν τα λεφτά τους στους παπάδες για να πάρουν μια βεβαίωση, που να λέει ότι η Μονή είναι εντάξει και δεν διεκδικεί τίποτα στο οικόπεδό τους ή το διαμέρισμά τους».
Σύμφωνα πάντα με τον κ. Λύκο, «τη Μονή τη συνέφερε να μένει ανοικτό το θέμα των τίτλων ιδιοκτησίας, καθώς έβγαζε λεφτά από αυτήν την ιστορία από τον κόσμο. Με τη διεκδικητική αγωγή, που έχει κάνει στο Κτηματολόγιο, εμφανίζεται να έχει 7,5 χιλιάδες στρέμματα. Αυτές οι διεκδικήσεις είναι εκ του πονηρού, ώστε να παίρνουν χρήματα από τον κόσμο».
Όπως σημειώνει ο υπεύθυνος της Νομικής Υπηρεσίας του Δήμου Πετρούπολης, το 2000 έγινε το πρωτόκολλο παραλαβής παράδοσης έκτασης 433 στρεμμάτων από το Δασαρχείο Αιγάλεω στην Κτηματική Υπηρεσία Δυτικής Αττικής, ως δημόσια κτήματα. Το 2004, όμως, «το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Δημοσίων Κτημάτων & Ανταλλάξιμης Περιουσίας εξέδωσε την υπ’ αριθμ.47/2004 απόφαση, και με το αιτιολογικό ότι το Δημόσιο δεν προέβαλλε δικά του δικαιώματα κυριότητας, αναγνώρισε τον Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου ως κύριο των 262 στρ. εκ των 433 και τα 171 στρ. τα έθεσε υπό περαιτέρω διερεύνηση». Πρόεδρος κατά την εν λόγω απόφαση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου ήταν ο Ιωάννης Διονυσόπουλος, ενώ ένας εκ των μελών ήταν ο Στέφανος Δέτσης. Και οι δυο είναι κατηγορούμενοι για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου.
«Η παραπάνω γνωμοδότηση», συνεχίζει ο κ. Παπάρας, «επικυρώθηκε από τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών. Δημιουργήθηκε τότε τρομερή κοινωνική αναστάτωση αφού έπρεπε οι ιδιοκτήτες της δομημένης έκτασης να καταβάλουν τον οβολό τους στον Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου». Τι έκανε δηλαδή το Δημόσιο; Δεν διεκδίκησε τα εδάφη, που όφειλε, με αποτέλεσμα να περάσουν στην κυριότητα του Ιερού Ναού.
Εξαιτίας όμως των έντονων αντιδράσεων, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο συνεδρίασε εκ νέου, εκδίδοντας «την υπ’ αριθμ.17Β/2007 απόφαση, με την οποία ανακάλεσε την προηγούμενη υπ’ αριθμ.47/2004 απόφασή του και αποφάσισε τη σύνταξη μιας τεχνικής πραγματογνωμοσύνης από την Τεχνική Υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία της Κτηματικής Υπηρεσίας Δυτικής Αττικής».
«Η δε υπ’ αριθμ.17Β/2007 γνωμοδότηση έγινε αποδεκτή με την υπ’ αριθμ.1061155/2161/Α0010/26-5- 2008 απόφαση του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Οικονομίας & Οικονομικών», προσθέτει ο κ. Παπάρας. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, από διαχειριστικό έλεγχο, που διεξήχθη από το υπουργείο Οικονομίας, ύστερα από ερώτηση του τότε βουλευτή του Συνασπισμού, Γιάννη Δραγασάκη, το «ιερό» χαράτσι ανερχόταν στο 3% – 7% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Το σήμερα
«Με το τοπογραφικό, που κατέθεσε η Μονή Λαμίας με τη δήλωσή της, διεκδικεί 7.200 στρέμματα, εκ των οποίων τα 3.200 στρέμματα (αδόμητα και δομημένα) βρίσκονται εντός των ορίων του Δήμου Πετρούπολης και το υπόλοιπο στους ΟΤΑ Ασπροπύργου, Χαϊδαρίου, Περιστερίου και Άνω Λιοσίων. Ο αριθμός των διεκδικούμενων γεωτεμαχίων ανέρχεται σε 417 αδόμητα γεωτεμάχια εντός σχεδίου (ιδιόκτητα οικόπεδα, κοινόχρηστοι χώροι, νησίδες, πλατείες κλπ.) και σε 65 γεωτεμάχια εκτός σχεδίου».
Περίπου 900 κάτοικοι «θίγονται από τις πάρα πάνω ενστάσεις της Μονής», ενώ «με μία μελλοντική δικαστική απόφαση υπέρ της, δύναται να αξιώσει δικαίωμα κυριότητας» στο 1/3 της Πετρούπολης, με τους συνολικούς μοναδικούς δικαιούχους να ανέρχονται σε 13.380.
Όπως σημειώνει ο κ. Παπάρας, με την πάροδο των ετών, «τα όρια του εκκλησιαστικού κτήματος παρουσιάζονται συνεχώς μεταβαλλόμενα». «Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της πραγματογνωμοσύνης του τοπογράφου πολιτικού μηχανικού, το εκκλησιαστικό κτήμα Πεύκα Βέρδη εκτιμάται να έχει έκταση 5.599,139 τ.μ. Ωστόσο, στη ένσταση στο Κτηματολόγιο εμφανίζεται μεγαλύτερο». Όπως υπογραμμίζει ο κ. Παπάρας, ο «ίδιος πραγματογνώμονας φαίνεται να είχε διαφορετική τεχνική άποψη για την ίδια έκταση στην υπ’ αριθμ.7636/1996 απόφαση του Εφετείου Αθηνών».
«Αν αυτή η πραγματογνωμοσύνη περάσει, τότε η Μονή θα κατοχυρώσει τίτλο ιδιοκτησίας. Για το Περιστέρι, την Πετρούπολη και το Ποικίλο όρος. Μιλάμε για ένα νέο Βατοπέδι. Δεν είναι απλή υπόθεση», τονίζει ο αντιδήμαρχος Περιστερίου, Παναγιώτης Λύκος. «Θα πρέπει το Δημόσιο να διεκδικήσει τις εκτάσεις του και να συνδράμει στην προσπάθεια των δήμων», συμπληρώνει.
Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Πετρούπολης σημειώνει: «Πρέπει να δοθεί μια οριστική πολιτική λύση με μια νομοθετική ρύθμιση στα πλαίσια των όσων ορίζει το Σύνταγμα. Επίσης, πρέπει να γίνει δεκτή επιτέλους η μελέτη, που έχει εκπονήσει εδώ και 8 χρόνια ο Δήμος, για την εντός σχεδίου αδόμητη έκταση 100 στρεμμάτων της Αγίας Τριάδας». Σημειώνεται ότι, εάν περάσει από το ΣΥΠΟΘΑ (Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων) η εν λόγω μελέτη. τα ακίνητα από άρτια και οικοδομήσιμα θα μετατραπούν σε αγροτεμάχια και δεν θα υπάρχει περίπτωση διεκδίκησης αστικών αξιώσεων. Εκτός των άλλων, όπως σημειώνει ο κ. Σίμος, ήδη ο Δήμος έχει στείλει εξώδικο στον γ.γ. του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, και στην Δ/νση Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών, με την οποία καλεί το ελληνικό Δημόσιο να δηλώσει στο Κτηματολόγιο την κυριότητα της έκτασης των 100 στρ. στην Αγία Τριάδα, προκειμένου να υπερασπιστεί το δημόσιο χαρακτήρα της. Το εξώδικο αυτό, όπως τονίζει, εξετάζεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Από τη μεριά του, ο δήμαρχος Περιστερίου, Ανδρέας Παχατουρίδης, δήλωσε πως οι διεκδικήσεις αυτές «ξεπερνούν και τα όρια της τρέλας. Στην Ελλάδα της τρέλας, λοιπόν, αυτό δεν πρόκειται να περάσει». Αναφερόμενος στις συναντήσεις που είχαν πρόσφατα οι εμπλεκόμενοι φορείς με τον υπουργό Εσωτερικών, Παναγιώτη Κουρουμπλή, είπε: «Συντασσόμαστε με τον υπουργό Εσωτερικών, που για πρώτη φορά μετά από χρόνια, βλέπουμε το ελληνικό Δημόσιο να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, γιατί μέχρι τώρα σφύριζε και κοίταγε αλλού».
Το Hot Doc επικοινώνησε με τον νομικό εκπρόσωπο του Ναού, κ. Παντελή Κοναξή, ο οποίος, αφού τόνισε πως λυπάται και θλίβεται για την αντιδικία και για το ότι η άλλη πλευρά δεν έρχεται για συζήτηση και συμβιβασμό, είπε: «Η Ιερά Μονή έχει σκοπό να μην καταργήσει ούτε πλατείες, ούτε οικείες. Απλώς, επιθυμεί να αναγνωριστεί η ιδιοκτησία της. Έχει αγνό σκοπό. Η υπόθεση θα κριθεί από τα δικαστήρια».
Όπως και στην περίπτωση της Μονής Βατοπεδίου, έτσι και σε αυτήν του Ι.Ν. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου της Λαμίας η εκκλησία έρχεται να διεκδικήσει τεράστιες εκτάσεις. Μια πολυδαίδαλη υπόθεση, που κρατά έναν αιώνα, έχει μεταμορφώσει, όπως φαίνεται, ρασοφόρους και εκπροσώπους της εκκλησίας σε «ιερούς» μεσίτες και «ιερούς» παίκτες της real estate αγοράς. Το φινάλε της μυθιστορηματικής αυτής υπόθεσης μάλλον θα το ξέρουμε σε λίγους μήνες.
Του Νίκου Σπυρόπουλου
Δημοσιεύθηκε στο Hot Doc τον Αύγουστο του 2016
Δείτε ακόμη:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου