Σκέφτομαι τα χαρακτηριστικά των εποχών παρακολουθώντας σε τηλεοπτική μετάδοση το χάος στην Αίγυπτο και στη Συρία, καθώς οι επαναστάσεις πασχίζουν να γεννηθούν. Σε τούτα εδώ τα μέρη, πρόσφατα γιόρτασαν το Εϊντ αλ Αντα. Η γιορτή έχει τελειώσει, αλλά κάτι έχει απομείνει από το πνεύμα της τώρα που στις ΗΠΑ γιορτάζουμε την ημέρα των Ευχαριστιών. Ο τακτικός επισκέπτης στη Μέση Ανατολή φέτος έζησε στιγμές χαράς, παρακολουθώντας το ξέσπασμα ελευθερίας και αξιοπρέπειας στους δρόμους, αλλά και ειλικρινούς φρίκης – μπροστά στο ενδεχόμενο να μετουσιωθεί αυτό το πάθος σε σκοτεινό μωσαϊκό μισαλλοδοξίας και ανασφάλειας.
Δεν ξέρω τι μας περιμένει. Αυτή η αβεβαιότητα είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους χαίρομαι που ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα προχωρεί με προσεκτικά βήματα – ελπίζοντας για το καλύτερο, υποστηρίζοντας τους καλούς όποτε μπορεί, αλλά προσπαθώντας να αποτρέψει πιο επικίνδυνες εξελίξεις.
Η γιορτή των Ευχαριστιών είναι μια ευκαιρία να ακούσουμε τους γέροντες στο οικογενειακό τραπέζι, αυτούς που έχουν ζήσει αμέτρητες φορές την άνοιξη και τον χειμώνα και που κάποιες φορές βλέπουν καθαρά. Πολλοί απ’ αυτούς τους Αραβες γέροντες λείπουν φέτος – και κάποιοι το αξίζουν, όπως ο ανατραπείς πρόεδρος της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ, που φαντάστηκε ότι μπορούσε να κυβερνήσει την Αίγυπτο σαν βασιλιάς.
Κάποιες ηλικιωμένες, σοφές φωνές έχουν απομείνει και αξίζει να τις ακούσουμε. Ακούστε λοιπόν τον πρίγκιπα Σαούντ αλ Φαϊζάλ, τον 71χρονο Σαουδάραβα υπουργό Εξωτερικών, που διατηρεί το αξίωμα αυτό από το 1975 και είναι ο μακροβιότερος υπουργός Εξωτερικών του πλανήτη. Τον συνάντησα την περασμένη εβδομάδα στο παλάτι του και η επίσκεψη ήταν συγκλονιστική. Ο πρίγκιπας πάσχει από τη νόσο του Πάρκινσον και τα χέρια του και η φωνή του προδίδουν ένα ελαφρό τρέμουλο. Ενώ όμως το σώμα του είναι αδύναμο, ο πρίγκιπας, που σπούδασε στο Πρίνστον, παραμένει οξύνους. Η συζήτηση ήταν η πιο ενδιαφέρουσα από τις πολλές που είχαμε τα τελευταία χρόνια.
Ζήτησα από τον Σαούντ να με βοηθήσει να καταλάβω την Αραβική Ανοιξη και την τροπή που θα πάρουν τα πράγματα. Πολλοί Σαουδάραβες θεωρούν ότι πρόκειται για καταστροφική εξέλιξη που θα ενισχύσει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, αλλά ο πρίγκιπας ήταν πιο θετικός.
«Πρόκειται για σπουδαία μεταμόρφωση στον αραβικό κόσμο», είπε, «συμβαίνει σε κάθε χώρα με διαφορετικό τρόπο και για διαφορετικούς λόγους. Νομίζω ότι όλες αυτές οι περιπτώσεις έχουν ως κοινό την έλλειψη προσοχής των κυβερνώντων προς τη θέληση των λαών, την αντίληψή τους ότι μπορούν να συνεχίσουν να αγνοούν τη θέληση του κόσμου επειδή ελέγχουν την κατάσταση. Αλλά ποτέ δεν μπορείς να αποφύγεις αυτό που θέλει ο κόσμος, ανεξάρτητα από το τι κυβέρνηση έχεις». Και ο Σαούντ συνέχισε: «Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι θα προκύψει από αυτές τις επαναστάσεις. Κάποιες επαναστάσεις, όπως η αμερικανική, πέτυχαν. Αλλά η γαλλική επανάσταση έφερε την περίοδο της τρομοκρατίας. Τι θα συμβεί στην περιοχή μας; Ο,τι και να συμβεί, θα είναι δική τους απόφαση».
Μου φαίνεται ότι ο Σαούντ επεσήμανε το πιο ενθαρρυντικό στοιχείο που έχω αποκομίσει από τα φετινά μου ταξίδια. Οι αραβικοί λαοί γράφουν επιτέλους μόνοι τους την ιστορία τους. Δεν είναι θύματα δικτατόρων ή ξένων δυνάμεων. Ορίζουν το μέλλον τους, για το καλύτερο ή το χειρότερο.
Και ποιο θα είναι το πολιτικό μέλλον της Σαουδικής Αραβίας; Πώς μπορεί να συμβιβαστεί το πλουσιότερο και συντηρητικότερο καθεστώς του αραβικού κόσμου με αυτή την εποχή των αλλαγών; Η απάντηση του Σαούντ ήταν μετρημένη: «Θα ακούσουμε τον λαό μας και θα αναπτυχθούμε αναλόγως» και «αναπτυσσόμαστε, ίσως όχι τόσο γρήγορα όσο σε μια επανάσταση, αλλά αναπτυσσόμαστε διαφυλάσσοντας τη σταθερότητα».
Ο Σαούντ έχει τη βασιλική κορμοστασιά ενός Βεδουίνου πρίγκιπα, είναι ψηλός και λεπτός, ενώ το ασκητικό του πρόσωπο κρύβει τη σπίθα στο βλέμμα του. Πάντα αναρωτιόμουν αν θα τον συναντήσω κάποια μέρα στην Ιερουσαλήμ να ηγείται αραβικής ειρηνευτικής αποστολής.
Αυτό μάλλον δεν θα συμβεί, παρόλο που οι Σαουδάραβες έχουν προτείνει ειρηνευτικό σχέδιο που αναγνωρίζει το Ισραήλ με αντάλλαγμα τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Ομως το ρολόι της ειρήνης φαίνεται να έχει κολλήσει στα μεσάνυχτα, οι δείκτες δεν προχωρούν για να φέρουν μια νέα ημέρα.
Στη φετινή γιορτή των Ευχαριστιών πρέπει να ακούσουμε τις φωνές στο παγκόσμιο τραπέζι – την οχλαγωγία και τη σύγχυση αλλά και τις φωνές εκείνων που καταλαβαίνουν ότι ενώ η αλλαγή είναι επιθυμητή, είναι καιρός να αποκατασταθούν η πολιτισμένη συζήτηση και η ανεκτικότητα, που θα βοηθήσουν την περιοχή να επιβιώσει από τον επερχόμενο αραβικό χειμώνα.
David Ignatius
Washington Post
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου