Εκτιμώντας την αβεβαιότητα

Δεν ξέρω για ποιο πράγμα μιλάω. Και, ειλικρινά, αυτό δεν πρέπει να σας δυσαρεστεί. Ο κόσμος έχει γεμίσει από ανθρώπους που αποφαίνονται για πράγματα που ελάχιστα γνωρίζουν. Το επάγγελμα του δημοσιογράφου είναι εξαρτημένο απ’ αυτό. Διανοούμενοι, πολιτικοί και οικονομολόγοι, επίσης, καταφεύγουν όλοι σε κάποιο είδος φλύαρης μετα-ανάλυσης για να μας εντυπωσιάσουν. Στην πραγματικότητα, απλώς παριστάνουν τους ειδήμονες.

Συχνά παρακολουθώ στην τηλεόραση οικονομολόγους να τους φέρονται με σεβασμό που δεν τον αξίζουν. «Η οικονομολογία είναι, ως επί το πλείστον, μια επινοημένη ψευδοεπιστήμη!» Θέλω να ουρλιάξω. Στο κάτω κάτω, αποδείχθηκε εντελώς άχρηστη στο να προβλέψει το σημερινό χάλι μας. Μάλιστα, κάνοντας χονδροειδείς υπολογισμούς σύμφωνα με τους οποίους οι επενδύσεις των πλούσιων ήταν εντελώς απαλλαγμένες από κινδύνους και χρηματοδοτημένες από τις δουλειές και τα σπίτια των φτωχών, πολλοί οικονομολόγοι δεν ήταν παρά γελοίες μαζορέτες πριν από την κρίση.

Δεν πρόκειται εδώ για άλλο ένα αντι-τραπεζικό παραλήρημα. Είναι αυταπόδεικτο τώρα ότι οι τράπεζες έκαναν αρκετά άσχημα πράγματα. Αλλά η διπλωματική ασυλία που τους δόθηκε δεν ήταν απλώς πολιτική. Οποιος ισχυρίζεται ότι ξέρει τι κάνει και ότι μπορεί να βγάλει εύκολα λεφτά, όποιος πιστεύει επίμονα σε κάτι, σε οτιδήποτε, διευκολύνεται από την κοινωνία.

Εκείνο που εκτιμάται είναι η βεβαιότητα. Εκείνο που υποτιμάται είναι η αβεβαιότητα. Οσοι δεν είναι σίγουροι είναι αδύναμοι. Φτωχοί. Χωρίς αυτοπεποίθηση. Η αβεβαιότητα συχνά θεωρείται γυναικεία αδυναμία. Οι αληθινοί άντρες ξέρουν τα αληθινά πράγματα. Ετσι και τώρα στέκονται στην ουρά για να μας πουν ότι η άρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον να υπογράψει τη συνθήκη της Ε.Ε. είναι το καλύτερο πράγμα που συνέβη ποτέ ή το χειρότερο πράγμα που συνέβη ποτέ, ενώ στην πραγματικότητα κανένας δεν είναι εντελώς σίγουρος.

Η δυσκολία να συμφιλιώσεις την πίστη στη δημοκρατική διαδικασία με την παραδοχή ότι το ευρώ βρίσκεται ακόμα σε δεινή κατάσταση και ότι η Ελλάδα μπορεί έτσι κι αλλιώς να αποσυνδεθεί, σημαίνει ότι είναι αδύνατον να ενταχθείς με σαφήνεια στην ευρωσκεπτιστική ή στην ευρωφιλική παράταξη σ’ αυτή τη σκιαμαχία. Ολα είναι στον αέρα. Εκείνοι που περισσότερο απ’ όλους καταλαβαίνουν την αξία της αβεβαιότητας είναι οι ίδιοι οι επιστήμονες. Οπως έγραψε πρόσφατα ο Τζον Μπάτεργουορθ, η επιστήμη δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την αβεβαιότητα. Το μποζόνιο του Χιγκς, που εμφανίστηκε στα δεδομένα του Cern, σημαίνει ότι ακούσαμε τους φυσικούς να μας λένε με ενθουσιασμό πόσο πολλά δεν ξέρουμε.

Ηταν το αντίθετο του πολιτικού λόγου: να ακούς ευφυείς ανθρώπους να μιλούν για τα όρια της δικής τους γνώσης. Η έμφαση στη βεβαιότητα βαραίνει τη δημόσια ζωή. Οι μεγάλες διαχωριστικές γραμμές δεν είναι ανάμεσα στις διαφορετικές πεποιθήσεις, αλλά στον διαφορετικό βαθμό σιγουριάς που τις στηρίζει. Ο Κρίστοφερ Χίτσενς, όταν ερωτήθηκε ποια λέξη έχει χρησιμοποιήσει υπερβολικά, είπε ότι ήταν η λέξη «ίσως». Στον καιρό μας, η λέξη αυτή είναι, ίσως, η καλύτερη. Ισως.

The Guardian