Στη μεταπολίτευση, με το νόμο-πλαίσιο του 1982 για την παιδεία καθιερώθηκε και επεκτάθηκε ως απτή εφαρμογή της αρχής της δωρεάν παιδείας, η οποία επιβάλλεται από το Σύνταγμα. Ενώ θεωρητικά οι προθέσεις του συστήματος αυτού ήταν να εξυπηρετεί τις εκπαιδευτικές ανάγκες των φοιτητών, κατέληξε να προωθεί τα συμφέροντα μιας μικρής ομάδας ανθρώπων. Ο καθηγητής του κάθε μαθήματος πρότεινε ένα συγκεκριμένο βιβλίο, του οποίου πολύ συχνά ήταν ο ίδιος συγγραφέας, και ο φοιτητής ήταν υποχρεωμένος να παραλάβει αυτό το σύγγραμμα. Εκατοντάδες ογκώδη βιβλία εγράφησαν μόνο και μόνο για να θησαυρίσουν καθηγητές, εκδοτικοί οίκοι και διάφοροι άλλοι μεσάζοντες.
Πόσες φορές δεν πήραμε βιβλία τα οποία ουδέποτε χρειάστηκε να διαβάσουμε ή ήταν άσχετα με την ύλη του μαθήματος; Πόσες φορές πήραμε δύο και τρία αντίτυπα του ίδιου συγγράμματος απλά γιατί ήταν υποχρεωτικό; Βέβαια, ελάχιστους απασχολούσε το ζήτημα αυτό, γιατί δεν είχαν αντιληφθεί ότι τη δωρεάν παιδεία την πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος. Ακόμα πιο επιβλαβές από την οικονομική σπατάλη, τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, ήταν ότι ο πνευματικός ορίζοντας του φοιτητή εξαρτιόταν άμεσα από αυτόν του καθηγητή, που συνέγραψε το υποχρεωτικό εγχειρίδιο.
Πέρασαν 30 χρόνια περίπου για να πράξει η ελληνική πολιτεία το αυτονόητο: να θεσπίσει έναν διαφανή τρόπο επιλογής βιβλίων, μέσα από μια λίστα προτεινόμενων συγγραμμάτων, τα οποία θα έχουν επιλέξει οι καθηγητές του τμήματος. Να μην δίδεται ύλη εξετάσεων από συγκεκριμένα εγχειρίδια αλλά θεματικές ενότητες, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα στο φοιτητή να επιλέξει ελεύθερα το σύγγραμμα που επιθυμεί, και όχι αυτό που συνέγραψε ο καθηγητής του. Η επιταγή αυτού του νόμου όμως, μένει κενό γράμμα, διότι, κανείς δεν ελέγχει αν οι ερωτήσεις των εξετάσεων δύναται να απαντηθούν μέσα από τη μελέτη οιουδήποτε εγχειριδίου, ή μόνον από αυτό που συνέγραψε ο εξετάζων καθηγητής. Απούσες και οι φοιτητικές παρατάξεις απ’ αυτό το ακανθώδες ζήτημα, καμία αντίδραση εκ μέρους τους.
Πριν δυο χρόνια βελτιώθηκε περαιτέρω το σύστημα διανομής βιβλίω, μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος εύδοξος και των περιορισμών που αυτό έθεσε. Ήρθε η εποχή των μνημονίων…όμως, και η κατάσταση μετεβλήθη δραματικά. Ο νόμος-πλαίσιο, πλέον, προβλέπει ότι οι φοιτητές θα πληρώνουν από την τσέπη τους τα συγγράμματα. Από το ένα άκρο της ανεξέλεγκτης διανομής βιβλίων, περάσαμε στο άλλο, της ατομικής πληρωμής του κόστους των βιβλίων. Όπως και πολλά άλλα, μέτρο άδικο και αντικοινωνικό, που θα βλάψει τους φτωχούς φοιτητές.
Μπορεί όμως, το κράτος να συνεχίσει να πληρώνει το κόστος των συγγραμμάτων για όλους τους φοιτητές; Κατά τη γνώμη μου, ακόμα και αν μπορούσε, δεν θα έπρεπε να το κάνει. Το μοντέλο των καθολικών παροχών, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, έχει χρεωκοπήσει προ πολλού, όχι μόνο στα πανεπιστήμια αλλά και στις υπόλοιπες παροχές του κοινωνικού κράτους. Οι αφειδώλευτες παροχές προς όλους ευνόησαν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, αφήνοντας εκτός των τειχών προστασίας κάποιες άλλες. Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση των διδακτικών βιβλίων, θα μπορούσε να ορίσει ένα ύψος οικογενειακού εισοδήματος, λόγου χάριν 40.000 ευρώ, πάνω από το οποίο ο φοιτητής θα επωμίζεται ο ίδιος το κόστος των βιβλίων και όχι το κράτος. Λύση κοινωνικά δίκαιη, που ωφελεί τους φοιτητές χωρίς οικονομική δυνατότητα.
Για δεκαετίες, είχαμε την εντύπωση ότι οι πόροι για τη δωρεάν παιδεία (όπως και για τις υπόλοιπες πολιτικές) προέρχονται από κάποια ανεξάντλητη πηγή και όχι από τον Έλληνα φορολογούμενο. Υπάρχει ένα «παράθυρο ευκαιρίας» τώρα ν’ αλλάξουμε αντιλήψεις και συμπεριφορές, ν’ αναθεωρήσουμε παρωχημένες απόψεις. Ειδάλλως θα συμβεί αυτό που συμβαίνει τα 4 τελευταία χρόνια: οι φτωχοί θα γίνονται φτωχότεροι και θα έχουν όλο και λιγότερες δυνατότητες ανέλιξης και οι εύποροι θα διαβιούν άνετα ή έστω με μικρές δυσκολίες.
Β.Ξ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου