Στα τάρταρα η ψυχική μας υγεία

Σε κοινωνίες που βιώνουν παρατεταμένο σοκ και δέος διαρκείας, το πιο φανερό σύμπτωμα της κρίσης είναι η παθολογική ψυχολογία των ανθρώπων. Ενδείξεις κατάθλιψης υπάρχουν στους περισσότερους ανθρώπους γύρω μας και στις περισσότερες οικογένειες το συναίσθημα δυσφορίας κυριαρχεί.

Αυτό που χρησιμοποιεί η πολιτική εξουσία στην Ευρώπη ως μοτίβο και στην Ελλάδα ως καθεστωτική τακτική για την άσκηση διακυβέρνησης και την παράλυση κάθε πιθανότητας μαζικής αντίδρασης είναι το εξής τρίπτυχο: συλλογική ενοχοποίηση, there is no alternative, παθητική αποδοχή της πραγματικότητας.

Επί της αντικειμενικής ουσίας, έχουν εκλείψει οι λόγοι να είσαι αισιόδοξος και να βλέπεις με προοπτική το μέλλον ανεξαρτήτως ηλικίας. Τα θετικά συναισθήματα στην καθημερινότητα έχουν γίνει προνόμιο των ευκατάστατων οικονομικά, όσων διαθέτουν εργασία που ανταποκρίνεται στο βιογραφικό τους και εκείνων που θα είναι χαρούμενοι ακόμη κι αν χαθεί ο κόσμος. Είμαστε εγκλωβισμένοι σε μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε με ελπίδα αλλαγής ή έστω προσωρινής ανάκαμψης.

Οι περισσότεροι είναι απελπισμένοι, δεν έχουν να πιαστούν από κάπου, έχουν οικογένεια ή φίλους ή συντρόφους αλλά παρ’ όλα αυτά νιώθουν μόνοι, υπάρχει έλλειψη αυτοπεποίθησης και διάθεσης, φοβίες, κλίμα πανικού, συμπτώματα ψυχοσωματικής παθολογίας, διαταραχές συνείδησης, αυτοκτονικές τάσεις, ο ύπνος για πολλούς είναι πλέον πολυτέλεια, άγχος και απουσία κοινωνικής ενεργοποίησης. Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί αυτή η θλιβερή άποψη που καλλιεργείται στο δημόσιο λόγο αλλά και σε φιλικές συζητήσεις γύρω μας, κατά την οποία είναι καιρός να κοιτάξει ο καθένας την πάρτη του, να βολέψει τον εαυτό του, να φροντίσει να είναι ο ίδιος καλά και μετά να ενδιαφερθεί για όλους τους άλλους.

Σαφώς, είναι μια άποψη με αρκετούς οπαδούς, οι οποίοι βλέπουν σε όλο αυτό το τοπίο ότι μόνο αν σώσουν τον εαυτό τους υπάρχει μέλλον. Το ηπιότερο σχόλιο είναι ότι λογαριάζουν χωρίς τη γνώση πως σε συνθήκες μαζικής δυσφορίας κάποια στιγμή το κακό γενικεύεται και δεν γλιτώνει κανείς τις συνέπειες (η πολιτική εξουσία είναι αδίστακτη και ο οικονομικός στραγγαλισμός δεν χτυπά πια μόνο τα παραδοσιακά θύματα). Το οξύτερο σχόλιο είναι πως οι άνθρωποι αυτοί είναι ηλίθιοι και αποτυγχάνουν πρωτίστως στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Αυτή η εγωπαθής θεώρηση της επιβίωσης σε καιρό όξυνσης της κρίσης μπορεί να αποδειχθεί μοιραία. Η απουσία της κουλτούρας συλλογικότητας οδηγεί στην απομόνωση των ανθρώπων και είναι η βασική αιτία για την εμφάνιση των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Χρειάζεται να εφεύρουμε νέους τρόπους για να θωρακίσουμε την προσωπικότητά μας απέναντι σε μια στάση ζωής που μας καταδικάζει να αποδεχόμαστε όσα επιφέρει η πραγματικότητα και να κλεινόμαστε στον εαυτό μας.

Είναι εξοργιστικά αστοιχείωτοι εκείνοι που τολμούν να πιστεύουν ότι προέχει ο εαυτός τους. Αυτή η προτροπή «εσύ να’ σαι καλά» είναι κοινωνικά βλαπτική, ψυχολογικά παθολογική και δείκτης βαθιάς αμορφωσιάς και βλαχιάς (από άποψη συμπεριφοράς) καθώς και κουτοπονηριάς.

Έχουμε καθήκον να στραφούμε στην αυτομόρφωση για να ξεφύγουμε από την αυτοταπείνωση, να κατανοήσουμε τι μας τρομάζει ή τι μας πονάει, να δουλέψουμε σκληρά στον τομέα που μπορούμε να προσφέρουμε, να απευθυνθούμε στους ανθρώπους με βούληση στήριξης και ανιδιοτέλειας και να κάνουμε μικρές πράξεις καθημερινής συλλογικής ωφέλειας, να συμμετέχουμε και να δραστηριοποιούμαστε. Μόνος του καθένας είναι κανένας.

Μάταια πλην Συνετά