Υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός, ειδικά μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τους αρχιτέκτονες μιας νέας Ευρώπης. Υπήρχαν όμως και κάποια περίεργα… Οι ηγέτες συναντιόντουσαν σε κάποια σύνοδο, και στη συνέχεια εξέδιδαν μια κοινή ανακοίνωση. Αν όμως εξέταζε κάποιος την δημοσιογραφική κάλυψη της συνόδου σε κάθε μια από τις χώρες μέλη, θα έρχονταν αντιμέτωπος με 12 διαφορετικές εκδοχές.
Η Ευρώπη είχε ενωθεί νομικά και οικονομικά, αλλά δεν υπήρχε μια κοινή γλώσσα, ή μια κοινή αντιμετώπιση. Σε μια συνάντηση τους, οι ηγέτες αγκάλιαζαν τον φεντεραλισμό, που όμως είχε άλλο νόημα στη Βρετανία και άλλο στη Γερμανία.
Υπήρχε εξάλλου και ελιτισμός. Όταν μιλούσαν οff the record, οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες μπορούσαν να λένε τα πιο ωμά πράγματα. Η ιστορία τους είχε διδάξει πως δεν μπορούσαν να εμπιστευτούν τους λαούς της ηπείρου, και πως η διακυβέρνησή τους θα έπρεπε να είναι από τα επάνω προς τα κάτω, και μάλιστα από ανθρώπους σαν κι αυτούς.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ήταν θολή, και αποτελούνταν από διάφορα σύνθετα εμπόδια. Σε κάποια φάση που οι ηγέτες της ΕΕ επιζητούσαν τη λαϊκή στήριξη για την έγκριση της Συνθήκης του Μάαστριχτ, οργάνωσαν μια εκδήλωση σε ένα πάρκο των Βρυξελλών, κομπλέ με σημαίες της ΕΕ και με μεγάφωνα. Ο κόσμος όμως που μαζεύτηκε ήταν ελάχιστος, και βαριόταν. Σε κάποια στιγμή ζητήθηκε από τους συγκεντρωμένους να τραγουδήσουν τον νέο ευρωπαϊκό εθνικό ύμνο, αλλά επικράτησε απόλυτη σιωπή! Κανένας δεν ήξερε τους στίχους…
Η ΕΕ αποτελεί μια απόπειρα να δομηθεί μια οικονομική και νομική οντότητα, χωρίς όμως να υπάρχει μια κοινή γλωσσολογική, πολιτισμική, ιστορική, και πολιτική βάση. Σαν προσπάθεια ήταν μια από τις τελευταίες μετά τον Β`ΠΠ, όπως π.χ. ο ΟΗΕ, με σκοπό τη δημιουργία «διεθνικών», και ασφαλών κυβερνήσεων, άνευ πάθους.
Στα 17 χρόνια που πέρασαν από τότε που έφυγα από τις Βρυξέλλες, αυτό που συνεχίζει να μου κάνει εντύπωση είναι το γεγονός ότι κατάφεραν να διατηρήσουν την ΕΕ στη ζωή. Τουλάχιστον σε επίπεδο ηγεσίας, και σε όλους όσοι είναι πάνω από 60 χρόνων, υπάρχει μεγάλη διάθεση για μια ενωμένη Ευρώπη.
Σήμερα όμως, αυτό που βλέπουμε είναι η υπονόμευση της ΕΕ από κάποιες εγγενείς αδυναμίες της. Τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικά είδη οικονομίας, αλλά και δημοκρατίας, που αντανακλούν την ειδική τους ιστορία, τις ειδικές τους αξίες, και τον ειδικό τους πολιτισμό. Αν προσπαθήσεις να ενώσεις με το ζόρι διάφορες οικονομικές κουλτούρες, μέσα από ένα ενιαίο νόμισμα, τότε το αποτέλεσμα θα είναι εκρηκτικό.
Σε αυτή τη φάση της κρίσης, αυτό που γίνεται εμφανές είναι η πλήρης απουσία ηθικής αλληλεγγύης στο υπάρχον ευρωπαϊκό ψευδοκράτος. Οι Αμερικάνοι που ζουν στο Oregon ούτε που ξέρουν αν τα λεφτά των φόρων τους καταλήγουν στην Arizona. Υπάρχει ένας λαός με μια κοινή πορεία. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τους Δυτικογερμανούς, που χρηματοδότησαν την επανένταξη των συμπατριωτών τους Ανατολικογερμανών.
Αυτού του είδους η αλληλεγγύη όμως δεν υφίσταται ανάμεσα στους Γερμανούς και στους Έλληνες, ούτε ανάμεσα στους Γερμανούς και στους Γάλλους. Όταν δεν κοστίζει τίποτα, είναι εύκολο να είσαι Ευρωπαίος. Όταν όμως χρειάζονται θυσίες, τότε η κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα ξεθωριάζει πολύ γρήγορα.
Όλα αυτά απειλούν την ΕΕ και τις οικονομίες της με διάλυση. Η ΕΕ οδηγεί τον πλανήτη σε μια ακόμη ύφεση. Σε αυτή τη συγκυρία, η καγκελάριος Angela Merkel μπορεί να επηρεάσει την επανεκλογή του προέδρου Ομπάμα πολύ περισσότερο από ότι ο ίδιος!
Σε κάποιο επιδερμικό επίπεδο, το λάθος είναι των σημερινών Ευρωπαίων ηγετών, με τον εθισμό τους σε πρόχειρες λύσεις. Στη βάση τους όμως, τα προβλήματα οφείλονται στην τεχνοκρατική αντίληψη κάποιων αλαζονικών γκρίζων ανδρών που θεωρούν δικαίωμα τους να σχεδιάζουν τις κοινωνίες, αγνοώντας την ιστορία, τη γλώσσα, τη κουλτούρα, τις αξίες, και την γεωγραφία τους.
Η μεγάλη κατάρα είναι πως η δόμηση μιας τέτοιας Ευρώπης ήταν εξαρχής λάθος. Η ευρωπαϊκή πορεία όμως δεν μπορεί να αλλάξει έτσι ξαφνικά. Αν σήμερα διαλύονταν το ευρώ, θα ανέβαινε το μάρκο, και όλα τα άλλα νομίσματα θα βούλιαζαν, με τις οικονομικές ανισορροπίες που θα προέκυπταν να καταλήγουν σε μια παγκόσμια καταστροφή.
Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, η ΕΚΤ, τα σταθερά ευρωπαϊκά κράτη, ακόμη και η Αμερική, θα πρέπει να αναλάβουν δράση (οδυνηρή) προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Μετά θα πρέπει να εξαχθούν κάποια σκληρά διδάγματα.
Έφτασε ο καιρός για να απαλλαχτούμε από τις τεχνοκρατικές αντιλήψεις που προκάλεσαν αυτό το ελαττωματικό και σαθρό οικοδόμημα, και να χτίσουμε μια Ευρώπη που θα αντανακλά τις οργανικές πραγματικότητες των διαφορετικών κοινωνιών που την συναποτελούν.
Του David Brooks
New York Times/Αntinews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου