«Αγωνιζόμαστε για τα άφταστα και γι’ αυτό ο άνθρωπος έπαψε να είναι ζώο»
Νίκος Καζαντζάκης
Τα δύο αυτά αποφθέγματα ανήκουν στο συγγραφέα, τον οποίο πολλοί από εμάς τους Κρητικούς δεν έχουμε την τύχη να γνωρίζουμε σε βάθος. Κι αυτό συμβαίνει επειδή τίποτα, στην ουσία, δε διδασκόμαστε για τον παγκοσμίως αναγνωρισμένο λογοτέχνη, συγγραφέα, λόγιο, -όπως θέλει ας τον χαρακτηρίσει κανείς- Καζαντζάκη στα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Πέρα από μια επιφανειακή γνωριμία μέσα από τον «Καπετάν Μιχάλη» στο μάθημα της Λογοτεχνίας στα χρόνια του γυμνασίου, η απόκτηση γνώσης για τον Καζαντζάκη και το έργο του αποτελεί κάτι το προσωπικό ή κάτι στο οποίο ενδεχομένως βοηθούν πανεπιστημιακές σπουδές στον τομέα των θεωρητικών επιστημών. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα, αν δηλαδή γνωρίζει κάποιος πολύ, λίγο ή καθόλου τον Καζαντζάκη.
Το θέμα είναι πως ο Καζαντζάκης τη σημερινή εποχή διαψεύδεται πλήρως, σε αυτά τα δύο αποφθέγματα, όσον αφορά την σύγχρονη ελληνική ιστορία, αλλά και την πρόσφατη παγκόσμια. Αναμφισβήτητα δεν υπάρχουν ιδέες, εδώ συμφωνούμε. Ιδέες φιλοσοφικές, ιδέες πολιτικές, ιδέες κοινωνιολογικού περιεχομένου, ιδέες που στοχεύουν στο κοινό καλό, στην ελεύθερη και δίκαιη συνύπαρξη και συμβίωση μεταξύ των ανθρώπων, στην δυνατότητα προσωπικής και συλλογικής εξέλιξης των ατόμων, στο σημείο που δεν κοιτούν να «φάνε» τους γύρω τους για να επωφεληθούν.
Όμως, δυστυχώς, δεν υπάρχουν και οι άνθρωποι με το αντίστοιχο ανάστημα και την «μπόρεση» να τις δημιουργήσουν, να τις κουβαλήσουν και να τις μεταλαμπαδεύσουν στο κοινωνικό σύνολο προς εκπλήρωση μιας καθολικής, ει δυνατόν, ευμάρειας. Τραγική απόδειξη αποτελεί το σύνολο των πολιτικών προσώπων, ισταμένων και υφισταμένων, της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Της δημοκρατικής Ελλάδας, η οποία γίνεται μέλος στην ευρωπαϊκή οικογένεια το 1981, της Ελλάδας του αρχικά «λιτού» και εσωστρεφή σοσιαλισμού της ελπίδας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά αργότερα του προοδευτικού της εθνικής ανάπτυξης μέσω της εισόδου στην Ευρωζώνη και του «σωτήριου» μέσω της ένταξης στο ΔΝΤ. Η μόνη αναδυόμενη -και ισάξια με το μπόι των εκπροσώπων μας- ιδέα ήταν και είναι η αδηφάγα ιδιοτέλεια, την οποία ενστερνίστηκαν και πλήθος ψηφοφόρων-πελατών.
Αυτή η αδηφαγία, επομένως, είναι που οδηγεί και στην απόρριψη του δεύτερου παρατιθέμενου ισχυρισμού του Καζαντζάκη. Η ζωώδης συμπεριφορά ερμηνεύεται ως η ανάγκη του ζωντανού να σκοτώσει επειδή θέλει απλώς να τραφεί, να θρέψει τα υπόλοιπα μέλη της αγέλης ή να επιβληθεί ως αφέντης της αγέλης εκθρονίζοντας το αντίστοιχο αρσενικό. Καμιά φιλοδοξία παραπάνω δεν μπορεί να έχει ένα ζώο. Από την άλλη, τα μόνα «άφταστα» για τα οποία έφτασε να αγωνίζεται πλέον ο άνθρωπος έχουν να κάνουν μόνο με το κυνήγι του χρήματος και της καλής ζωής με όποιο τίμημα. Πράγμα που, ναι μεν μας διαχωρίζει από τα ζώα, όμως δε μας κάνει ανώτερους από αυτά. Τουλάχιστον, κάποια από αυτά φροντίζουν μοχθώντας και για την αγέλη, δίχως να κυνηγούν «άφταστα».
Μήπως να παραδειγματιζόμασταν από αυτήν την συμπεριφορά των ζώων, δρώντας σαν άτομα περισσότερο συλλογικά και να δίναμε μεγαλύτερη σημασία στην πραγματική ερμηνεία των «άφταστων» του Καζαντζάκη; Είναι κρίμα να καταρρίπτεται αυτό το επιδοκιμαστικό για τον άνθρωπο απόφθεγμα. Τουλάχιστον στο χέρι της πλειοψηφίας είναι να επιβεβαιώσει και να δικαιώσει το μεγάλο Κρητικό συγγραφέα. Ωστόσο, σε ό, τι αφορά τον πρώτο ισχυρισμό: όσο θα υπάρχει η εξουσία του χρήματος, δεν πρόκειται να υπάρξουν «ψηλοί» και πραγματικοί ιδεολόγοι.
Π.Ν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου