Ο πόλεμος διήρκησε τρεισήμισι χρόνια και κόστισε τη ζωή σε 100,000 ανθρώπους ενώ ο μισός πληθυσμός της Βοσνίας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του. Το παρακάτω κείμενο αποτελεί ρεπορτάζ της Sylvia Poggioli του NPR, η οποία έχοντας καλύψει τότε τα γεγονότα επέστρεψε σε μια πόλη που δεν έχει ξεπεράσει ακόμα τα προβλήματα της.
Ακόμα και το Σαράγεβο, η πρωτεύουσα της Βοσνίας, έχει το δικό του κίνημα Occupy, το οποίο αποτελείται από δεκάδες σκηνές που έχουν στηθεί έξω από το κυβερνητικό κτίριο.
Αυτή η μορφή διαμαρτυρίας είναι ένα σπάνιο παράδειγμα εθνικής ενότητας-οργισμένοι Μουσουλμάνοι, Κροάτες και Σέρβοι βετεράνοι απαιτούν από την κυβέρνηση να τηρήσει την υπόσχεση της και να τους δώσει συντάξεις.
Ο Samir Causevic, ένας Μουσουλμάνος, ξεσπάει κατά των πολιτικών. “’Όλοι αυτοί που κάθονται στο κυβερνητικό κτίριο είναι ψεύτες. Θέλουν να γίνουμε ληστές, να κλέβουμε για να ταΐζουμε τα παιδιά μας” δηλώνει ο Causevic.
Ο Darko Ninic είναι ένας Κροάτης που πολέμησε για να προστατέψει την πόλη. “Ο πόλεμος ανήκει σε μια άλλη εποχή. Ήμασταν όλοι πολύ νεότεροι και έπρεπε να υπακούσουμε τους αρχηγούς μας. Τώρα είμαστε όλοι μαζί ενωμένοι σε αυτό τον αγώνα. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον πόλεμο αλλά θα πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά” λέει ο Ninic.
Δίπλα στους πρώην εχθρούς του κάθεται ο Milovir Savic, ένας Σέρβος που εξαπέλυε πυρά στην πύλη από τους γύρω λόφους.
“Δεν υπάρχει κανένας νικητής σε αυτόν τον πόλεμο και αν οι πολιτικοί συνεχίσουν έτσι τότε δεν υπάρχει κανένα μέλλον για εμάς σε αυτό τον τόπο’’ δηλώνει ο Savic.
To πρώτο reality show στον μοντέρνο κόσμο
Πριν από 20 χρόνια, η Γιουγκοσλαβία κατέρρεε. Μετά τον πόλεμο στην Κροατία η ένταση σε εθνικό επίπεδο ξέσπασε στη Βοσνία, άλλη μια πρώην επαρχία. Οι Σέρβοι, οι οποίοι αποτελούσαν το δεύτερο μεγαλύτερο εθνικό γκρουπ, όντας ενάντια στην ανεξαρτητοποίηση άνοιξαν πυρ σε αντιπολεμική εκδήλωση στο Σαράγεβο σκοτώνοντας δύο γυναίκες.
Αυτό το αιματηρό περιστατικό αποτέλεσε την έναρξη του πολέμου και την κατάσταση πολιορκίας στην οποία βρέθηκε το Σαράγεβο.
“Ήμασταν το πρώτο reality show στον μοντέρνο κόσμο’’ δηλώνει ο διευθυντής θεάτρου Haris Pasovic.Όπως οι περισσότεροι Βόσνιοι, ο 50χρονος Pasovic είναι ακόμη πικραμένος με το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών παρακολουθούσαν για τρία χρόνια αμέτοχες προτού επέμβουν κατά των σέρβικων δυνάμεων.
“Τηλεθεατές από όλο τον πλανήτη παρακολουθούσαν ανθρώπους στο Σαράγεβο να δολοφονούνται ή να πεθαίνουν από την πείνα, ανθρώπους να περπατούν μίλια για να μαζέψουν λίγο νερό” λέει ο Pasovic.
H περίπτωση του Σαράγεβο είναι ανεξήγητη: μια πολιορκία μεσαιωνικού τύπου στην Ευρώπη του 20ου αιώνα. Οι κάτοικοι της πόλης ήταν παγιδευμένοι καθώς οι Σέρβοι πυρπολούσαν σχολεία, βιβλιοθήκες και νοσοκομεία, ενώ ελεύθεροι σκοπευτές στόχευαν όσους μάζευαν νερό ή πήγαιναν σε κηδείες. Σε 44 μήνες, περισσότεροι από 11,000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 50,000 τραυματίστηκαν.
20 χρόνια μετά: πολιορκημένοι από τους πολιτικούς
Για τους επιζήσαντες η πολιορκία παραμένει η πιο καθοριστική στιγμή στη ζωή τους. Για πολλούς εξ’ αυτών που τότε ήταν παιδιά, η πολιορκία δεν αποτελούσε πάντοτε εφιάλτη.
“Πολλοί άνθρωποι δεν το πιστεύουν, αλλά εμείς ως παιδιά το διασκεδάσαμε σε αρκετές περιπτώσεις” δηλώνει ο Yusuf Hadzic, ένας 28χρονος που δουλεύει σε ένα κατάστημα με DVD στον εμπορικό πεζόδρομο στο Σαράγεβο.
“Συνήθως παίζαμε στο πάρκο με τα σκυλιά των ειδικών μονάδων, στη συνέχεια κλέβαμε τη σκυλοτροφή για να τη φάμε”
“Όμως ήταν νόστιμο, πραγματικά” δηλώνει, προσθέτοντας ότι δεν είχαν κρέας.
Αν και αποτελεί παράδοξο, σήμερα ο Hadzic νιώθει πολιορκημένος με ένα διαφορετικό τρόπο. Αυτή τη φορά από τους πολιτικούς που χρησιμοποιούν τις εθνικές διαφορές για να παραμείνουν στην εξουσία.
“Όλοι τους χρησιμοποιούν τη θρησκεία τους σαν ασπίδα αλλά γεμίζουν τις τσέπες τους παρασκηνιακά. Αυτό είναι το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί σε αυτή τη χώρα”.
Διεθνείς επιτροπές ισχυρίζονται ότι η Βοσνία έχει σήμερα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά κυβερνητικής διαφθοράς στην Ευρώπη και η οικονομία της είναι σε ανησυχητικά επίπεδα. Ο δείκτης της ανεργίας ανέρχεται στο 40% και μια μεγάλη πηγή εισοδήματος είναι τα εμβάσματα από τους Βόσνιους που ζουν στο εξωτερικό.
Ελπίδες αποκατάστασης του πολυεθνικού ψηφιδωτού
Σύμφωνα με τους αναλυτές το μεγαλύτερο πρόβλημα της Βοσνίας είναι οι διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν μεταξύ των εθνικών ομάδων. Αυτές οι διαχωριστικές γραμμές επιδοκιμάζονται στο σύνταγμα της χώρας και βρίσκονται χαραγμένες στο σύμφωνο ειρήνης του Dayton που υπογράφηκε το 1995.
Το σύμφωνο ειρήνης Dayton διαίρεσε την Βοσνία σε δύο ημί-αυτόνομες ομάδες, μια ομοσπονδία μεταξύ Μουσουλμάνων και Κροάτων και την επονομαζόμενη δημοκρατία της Σερβίας.
Αυτές οι δύο οντότητες συγκροτούν τη Βοσνία, της οποίας η προεδρία εναλλάσσεται μεταξύ των τριών προέδρων. Ένας πρόεδρος για καθεμία από τις τρεις εθνικές ομάδες.
Η ιδεολογική συγγένεια σε ένα από τους τρεις πολιτικούς σχηματισμούς αποτελεί προϋπόθεση για να θέσει κάποιος υποψηφιότητα για την προεδρία ή άλλα αξιώματα.
Αυτό σημαίνει ότι μειονότητες όπως για παράδειγμα οι Ρόμα και οι Εβραίοι δεν δικαιούνται να θέσουν υποψηφιότητα για την προεδρία της Βοσνίας.
Ακόμα και η εκπαίδευση είναι αυστηρά διαχωρισμένη. Τα παιδιά από διαφορετικές εθνικές ομάδες-συχνά στο ίδιο κτίριο-ακολουθούν εντελώς διαφορετικά σχολικά προγράμματα.
Ο Ahmet Alibasic, καθηγητής στο τμήμα Ισλαμικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Σαράγεβο, δηλώνει ότι το αποτέλεσμα αυτού του διαχωρισμού είναι ότι επικρατεί μια άγνοια μεταξύ των παιδιών που ανήκουν είτε στη Μουσουλμανική κοινότητα είτε στην Κροατική ή την Σέρβικη.
“Πρέπει να παραδεχθώ ότι ανησυχώ λίγο επειδή πολλές από τις αιτίες που οδήγησαν στη σύγκρουση.Αν υπάρξουν οι λανθασμένοι συνθηκών και συγκυριών ίσως παράξουν ακόμα μια σύγκρουση” δηλώνει ο Alibasic.
Οι προσδοκίες αποκατάστασης του πολυεθνικού ψηφιδωτού της προπολεμικής Βοσνίας δεν έχουν δικαιωθεί. Πολλοί Βόσνιοι ελπίζουν ότι η 20η επέτειος έναρξης του πολέμου θα επαναφέρει την προσοχή στην περιοχή και θα τονώσει τις προσπάθειες θεμελίωσης μιας συμμετοχικής κοινωνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου