Αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν ήμουν ο μόνος αναγνώστης, ειδικά ανάμεσα σε αυτούς που είναι οικονομολόγοι, που αναρωτήθηκε αν η μεγαλύτερη είδηση δεν αφορά τόσο τους ανθρώπους όσο την πρόδηλη αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων ηγετών να οδηγήσουν σε αυτοκτονία ολόκληρη την ήπειρο. Μόλις πριν από λίγους μήνες είχα μια ελπίδα για την Ευρώπη. Θα θυμάστε ότι προς το τέλος του φθινοπώρου η Ευρώπη βρισκόταν στο χείλος της οικονομικής καταστροφής αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ομόλογος της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας (Fed), έσπευσε σε βοήθεια της ηπείρου.
Προσέφερε στις τράπεζες της Ευρώπης δάνεια εφόσον έβαζαν τα γραμμάτια των κυβερνήσεων ως ενέχυρα. Αυτή η κίνηση υποστήριξε τις τράπεζες και εμμέσως τις κυβερνήσεις, θέτοντας τέλος στον πανικό. Το ερώτημα τότε ήταν αν αυτή η γενναία και αποτελεσματική κίνηση θα ήταν η απαρχή μιας αναθεώρησης και αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα χρησιμοποιούσαν αυτή την ανάπαυλα που είχε δημιουργήσει η τράπεζα για να επανεξετάσουν τις πολιτικές που οδήγησαν στην κορύφωση της κρίσης.
Όμως δεν το έπραξαν. Αντιθέτως, διπλασίασαν τις αποτυχημένες πολιτικές και ιδέες τους. Και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι κάτι θα τους κάνει να αλλάξουν ρότα. Για σκεφτείτε την κατάσταση στην Ισπανία, η οποία βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο της κρίσης. Η οικονομία της Ισπανίας δεν βρίσκεται σε κάμψη αλλά σε πλήρη ύφεση, με τα επίπεδα της ανεργίας να βρίσκονται στο 23.6% και να συγκρίνονται με τα αντίστοιχα επίπεδα ανεργίας στην Αμερική τη δεκαετία του 30’, ενώ η ανεργία στους νέους είναι πάνω από 50%.
Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί και η κατανόηση του ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί οδηγεί το κόστος δανεισμού ακόμα ψηλότερα.
Από μια άποψη, δεν έχει σημασία πως η Ισπανία έφτασε σε αυτό το σημείο-αλλά η ισπανική ιστορία δεν έχει καμία ομοιότητα με τους μύθους περί ηθικής που είναι τόσο δημοφιλείς ανάμεσα στους Ευρωπαίους αξιωματούχους, ειδικά στη Γερμανία.
Η Ισπανία δεν ήταν δημοσιονομικά σπάταλη- πριν επέλθει η κρίση είχε χαμηλά χρέη και πλεονασματικό προϋπολογισμό.
Δυστυχώς, είχε μια τεράστια φούσκα ακίνητης περιουσίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό κατέστη δυνατή από τα μεγάλα δάνεια από τις γερμανικές τράπεζες στις αντίστοιχες ισπανικές.
Όταν η φούσκα έσκασε, η ισπανική οικονομία βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Τα δημοσιονομικά προβλήματα της Ισπανίας είναι επακόλουθο της οικονομικής της ύφεσης και όχι η αιτία της. Παρόλ’ αυτά, η συνταγή που έρχεται από το Βερολίνο και τη Φρανκφούρτη είναι όπως το μαντέψατε ακόμα περισσότερη δημοσιονομική λιτότητα.
Αυτή η πολιτική είναι για να μιλήσουμε έξω από τα δόντια εξωφρενική. Η Ευρώπη είχε αρκετά χρόνια εμπειρίας από αυστηρά προγράμματα λιτότητας και τα αποτελέσματα είναι ακριβώς αυτά που φοιτητές ιστορίες θα σου πουν: τέτοιου είδους προγράμματα βυθίζουν τις οικονομίες σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση.
Και επειδή οι επενδυτές ελέγχουν την κατάσταση της οικονομίας ενός έθνους όταν αποτιμούν την ικανότητα του να αποπληρώσει το χρέος, τα προγράμματα λιτότητας δεν έχουν βοηθήσει ούτε στο να μειωθεί το κόστος δανεισμού.Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Τη δεκαετία του 30’-μια εποχή που η μοντέρνα Ευρώπη έχει ξεκινήσει να μιμείται δίνοντας προσοχή στην παραμικρή λεπτομέρεια-ο βασικός όρος για την ανάκαμψη της οικονομίας ήταν η έξοδος από τον κανόνα του χρυσού.
Η αντίστοιχη κίνηση τώρα θα ήταν η έξοδος από το ευρώ και η επαναφορά των εθνικών νομισμάτων. Μπορεί να ισχυριστείς ότι αυτό είναι αδιανόητο και θα αποτελέσει μια κίνηση που θα επιφέρει τη διάσπαση τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά. Αλλά το να συνεχίζεται η τρέχουσα ροή των πραγμάτων, επιβάλλοντας ακόμα πιο αυστηρή λιτότητα σε χώρες που ήδη υποφέρουν από ανεργία περιόδων ύφεσης, είναι αυτό που είναι πραγματικά αδιανόητο.
Οπότε αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήθελαν πραγματικά να σώσουν το ευρώ θα αναζητούσαν μια διαφορετική πολιτική. Η ήπειρος χρειάζεται μεγαλύτερη επεκτατική νομισματική πολιτική με τη μορφή προθυμίας από την πλευρά της ΕΚΤ να αποδεχθεί μεγαλύτερο πληθωρισμό.
Χρειάζεται περισσότερες επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές υπό τη μορφή προϋπολογισμών στη Γερμανία τα οποία αντισταθμίζουν τη λιτότητα στην Ισπανία και σε άλλα κράτη στην περιφέρεια της ηπείρου.Ακόμα και υπό αυτές τις πολιτικές, τα έθνη στην περιφέρεια της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες. Όμως τουλάχιστον θα υπάρξει μια ελπίδα ανάκαμψης.
Αυτό που παρατηρούμε αυτή την περίοδο είναι απόλυτη δυσκαμψία. Τον Μάρτιο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπέγραψαν ένα δημοσιονομικό σύμφωνο το οποίο στην ουσία θεωρεί την δημοσιονομική λιτότητα ως την απάντηση σε όλα τα προβλήματα.
Παράλληλα, αξιωματούχοι στην κεντρική τράπεζα προσπαθούν να δώσουν έμφαση στην προθυμία της τράπεζας να ανεβάσει τα ποσοστά στην παραμικρή ένδειξη υψηλότερου πληθωρισμού.Αντί να παραδεχθούν ότι έχουν κάνει λάθος οι Ευρωπαίοι ηγέτες δείχνουν αποφασισμένοι να οδηγήσουν την οικονομία και την κοινωνία στον γκρεμό. Και το τίμημα θα πληρώσει όλος ο κόσμος.
Paul Krugman
The New York Times
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου