Η Πορτογαλία ζει τον πυρετό της Επανάστασης των Γαριφάλων και στη Γαλλία το κοινό μέτωπο κομμουνιστών-σοσιαλιστών ετοιμάζεται να σχηματίσει κυβέρνηση. Το 1974, η κυβέρνηση των Συντηρητικών, στη Βρετανία, ανατρέπεται από απεργίες των ανθρακωρύχων, οι Εργατικοί μιλούν για κοινωνικοποίηση και ο πρώην υπουργός Αμυνας, λόρδος Τσάλφοντ, διερωτάται στους Times «μήπως η χώρα οδεύει προς στρατιωτικό πραξικόπημα».
Το επόμενο οικονομικό τσουνάμι, που έπληξε κυρίως τη Ν.Α. Ασία, τη Ρωσία και την Αργεντινή, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, έφερε το πρώτο σοβαρό πλήγμα εναντίον του εδραιωμένου νεοφιλελευθερισμού. Στα χρόνια που ακολουθούν, μια ολόκληρη ήπειρος, η Λατινική Αμερική, αλλάζει πρόσωπο καθώς μεγάλα κοινωνικά κινήματα φέρνουν στην εξουσία την Αριστερά – είτε στην ήπια εκδοχή του Λούλα είτε στο πιο ριζοσπαστικό πρότυπο του Τσάβες. Ενα καινούργιο φαινόμενο, το ρεύμα κατά της παγκοσμιοποίησης, γεννιέται στο Σιατλ και επεκτείνεται γρήγορα στις πέντε ηπείρους, ενώ στην Ευρώπη οι συντηρητικές κυβερνήσεις Μέιτζορ, Κολ, Μπερλουσκόνι, Ζιπέ και Αθνάρ πέφτουν η μία μετά την άλλη, δίνοντας τη θέση τους σε μια Κεντροαριστερά light.
Η παρατεταμένη κρίση της τελευταίας πενταετίας, που ξεκίνησε από τη Γουόλ Στριτ, επιτάχυνε την ήττα των Αμερικανών νεοσυντηρητικών και την εκλογή του πρώτου μαύρου προέδρου στην ιστορία της χώρας. Ωστόσο, στην Ευρώπη, την ήπειρο που γέννησε την αριστερή θεωρία και πράξη, είναι οι συντηρητικές δυνάμεις που επικρατούν στις εκλογικές αναμετρήσεις μετά το 2008 -αν και τις πιο πολλές φορές πρόκειται όχι τόσο για καρπό ιδεολογικής ηγεμονίας, όσο για ψήφο τιμωρίας των κυβερνώντων.
Μήπως αυτός ο κύκλος φτάνει στο τέλος του; Μια πρώτη ένδειξη θα μας δώσουν οι πολύ σημαντικές για όλη την Ευρώπη προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, ο πρώτος γύρος των οποίων διεξάγεται αυτή την Κυριακή. Αν επαληθευτούν οι προβλέψεις που θέλουν τον σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ να επικρατεί στον δεύτερο γύρο της 6ης Μαΐου, η αλλαγή φρουράς στο Ελιζέ θα μπορούσε να εγκαινιάσει αλυσίδα ανατροπών που θα αλλάξει το πολιτικό πρόσωπο της Ε.Ε. μέχρι τις γερμανικές και τις ιταλικές εκλογές του 2013. Στο ενδιάμεσο, άλλες πέντε χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων βεβαίως και η Ελλάδα, θα πραγματοποιήσουν βουλευτικές εκλογές, ενώ στα τέλη του ερχόμενου μήνα αναμένεται το σημαντικό δημοψήφισμα για τη νέα ευρωπαϊκή συνθήκη στην πάντα ατίθαση Ιρλανδία.
Προεκλογικές δεσμεύσεις
Το ισχυρό ενδεχόμενο να αποκτήσει η Γαλλία τον δεύτερο, μεταπολεμικά, σοσιαλιστή πρόεδρο μετά τον Φρανσουά Μιτεράν γεννά ελπίδες στις γραμμές όσων επιθυμούν να απαλλαγεί η Ε.Ε. από το συντηρητικό δίδυμο «Μερκοζί» (Μέρκελ- Σαρκοζί) και τη δρακόντεια λιτότητα που αυτό επιβάλλει. Εκ πρώτης όψεως, οι προσδοκίες δεν είναι αδικαιολόγητες: ο Ολάντ χαρακτηρίζει τον Σαρκοζί «πρόεδρο των πλουσίων», κατονομάζει ως εχθρό του «τον κόσμο του χρηματοπιστωτικού συστήματος», δεσμεύεται για φόρο 75% στα εισοδήματα άνω του ενός εκατομμυρίου και υπόσχεται ότι θα επαναδιαπραγματευθεί το επαχθές Δημοσιονομικό Σύμφωνο.
Υπάρχουν άπειροι λόγοι να αμφιβάλλει κανείς κατά πόσον ο άχρωμος Ολάντ θα τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις εάν βεβαίως εκλεγεί. Πάντως, η «αριστερή» ρητορεία του μαρτυρεί την κρίση της «Κεντροαριστεράς του Τρίτου Δρόμου», που αποδείχθηκε η άλλη όψη του νεοφιλελευθερισμού: της Κεντροαριστεράς του Σρέντερ, που εφάρμοσε πολύ σκληρότερη λιτότητα από τον Χριστιανοδημοκράτη Κολ, του Μπλερ που πολιτεύθηκε ως «Θάτσερ με παντελόνια» και του Ζοσπέν που έκανε περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις από τον γκωλικό Ζιπέ.
Νέοι άνεμοι πνέουν και στην απέναντι ακτή της Μάγχης, όπως έδειξε η εκλογή του Εντ Μίλιμπαντ στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος. Ο 42χρονος πολιτικός κήρυξε την «επιστροφή στις εργατικές ρίζες», αποδοκίμασε την πολιτική Μπλερ και εξελέγη χάρη στην υποστήριξη των συνδικάτων, παρά την εχθρότητα της κοινοβουλευτικής ομάδας, της κομματικής γραφειοκρατίας και του εκδοτικού κατεστημένου. Υιοθετώντας κεϋνσιανή γραμμή αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου, κατάφερε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να ξεπεράσει τους Συντηρητικούς στις δημοσκοπήσεις, αν και οι επόμενες εκλογές δεν αναμένονται προ του 2015.
Η «Νέα Αριστερά»
Στο μεταξύ, το κενό πολιτικής εκπροσώπησης των λαϊκών στρωμάτων που αφήνει πίσω της η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας έρχονται να καλύψουν νέες, ριζοσπαστικές δυνάμεις. Στη Γαλλία, το Αριστερό Μέτωπο του Ζαν-Λικ Μελανσόν, πρώην τροτσκιστή, μετέπειτα αριστερού σοσιαλιστή και νυν συμμάχου των κομμουνιστών, αποτελεί τη μεγάλη έκπληξη των φετινών εκλογών και είναι πολύ πιθανό να αναδειχθεί σε τρίτη δύναμη, αφήνοντας πίσω του το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν.
Στη Γερμανία, το Αριστερό Κόμμα (Linke), προϊόν σύμπραξης κομμουνιστών από την Ανατολική Γερμανία και αριστερών σοσιαλδημοκρατών του Λαφοντέν κυμαίνεται ήδη στο 12% και απειλεί να αναδειχθεί τρίτη δύναμη, υπερφαλαγγίζοντας τους Φιλελεύθερους Συμμάχους της Μέρκελ. Σε παραπλήσιο μήκος κύματος κινείται ο συνασπισμός Respect στη Βρετανία, ο χαρισματικός ηγέτης του οποίου, Τζορτζ Γκάλογουεϊ, κέρδισε πρόσφατα τις εκλογές στο Μπράντφορντ με το εκπληκτικό ποσοστό 56% έναντι 25% των Εργατικών και μόλις 8% των Συντηρητικών.
Είναι αλήθεια ότι η αναδυόμενη «Νέα Αριστερά» δεν έχει αποκτήσει ακόμη σταθερό βάδισμα, καθώς ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο αντικρουόμενες στρατηγικές: Τη στρατηγική που ελπίζει «να τραβήξει προς τα αριστερά» τη σοσιαλδημοκρατία για να συγκυβερνήσει μαζί της και εκείνη που φιλοδοξεί να οικοδομήσει έναν καινούργιο, αντικαπιταλιστικό πόλο σε ρήξη με το σύνολο του πολιτικού κατεστημένου. Σε κάθε περίπτωση, οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στο κοινωνικό υπέδαφος φαίνεται ότι λειώνουν σιγά σιγά τους πάγους του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού.
Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου