Ο θρίαμβος του λάθους;

Αυτές τις τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας κάθε πλευρά θέλει να πιστέψετε ότι έχει τις σωστές ιδέες για να βελτιώσει την οικονομία. Η κυβέρνηση Ομπάμα κάνει λάθος σε ορισμένα πράγματα, κυρίως επειδή ήταν υπερβολικά αισιόδοξη για τις προοπτικές μιας γρήγορης ανάκαμψης. Oμως οι Ρεπουμπλικανοί κάνουν λάθος σε όλα.

Τον Ιανουάριο του 2009 οικονομολόγοι της κυβέρνησης προέβλεπαν ότι μέχρι σήμερα οι επιπτώσεις της κρίσης του 2008 θα ήταν ήδη πίσω μας και η ανεργία θα είχε πέσει κάτω του 6%. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Γιατί έκαναν λάθος; Οι άνθρωποι του προέδρου Ομπάμα παρέβλεψαν έναν κοινό τόπο για τους οικονομικούς αναλυτές: οι σοβαρές οικονομικές κρίσεις προκαλούν παρατεταμένη ζημιά και απαιτείται πολύς χρόνος για την ανάκαμψη.

Το ερώτημα είναι ποιες πολιτικές έχουν περισσότερες πιθανότητες να διορθώσουν τη ζημιά. Το στρατόπεδο του Ομπάμα προτείνει πιο ενεργό ρόλο της κυβέρνησης. Οι Ρεπουμπλικανοί, αντίθετα, επιμένουν ότι ο δρόμος προς την ευημερία περιλαμβάνει δραστικές περικοπές στις κρατικές δαπάνες. Και οι Ρεπουμπλικανοί έχουν τελείως λάθος.

Η τελευταία απόδειξη αυτού προέρχεται από το ΔΝΤ, το οποίο έδωσε μόλις στη δημοσιότητα την Προοπτική της Παγκόσμιας Οικονομίας, μια έκθεση που συνδυάζει βραχυχρόνιες προβλέψεις με διορατική οικονομική ανάλυση. Μας λέει ότι η παγκόσμια οικονομία τα πηγαίνει πολύ πιο άσχημα από όσο αναμενόταν και υπάρχει αυξανόμενο ρίσκο για παγκόσμια ύφεση.

Η ανάλυση των λόγων γιατί τα πράγματα πάνε τόσο άσχημα καταλήγει στοότι δυσανάλογα μεγάλο μέρος των δυσάρεστων ειδήσεων προέρχεται από χώρες που ακολουθούν το είδος της λιτότητας που οι Ρεπουμπλικανοί θέλουν να επιβάλουν στις ΗΠΑ. Οι Ρεπουμπλικανοί είναι προσηλωμένοι στην ιδέα ότι οι περικοπές των δαπανών σε μια οικονομία σε ύφεση είναι καλές, και όχι κακές, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αυτό δεν περιέχει ούτε ψήγμα αλήθειας.

Η έκθεση του ΔΝΤ δείχνει ότι οι χώρες που έχουν κάνει τις μεγαλύτερες περικοπές είναι και εκείνες που βιώνουν τη βαθύτερη οικονομική ύφεση. Συνεπώς η εμπειρία δείχνει ότι το Ρεπουμπλικανικό κόμμα κάνει λάθος όταν παραμερίζει την άποψη ότι οι περικοπές των δαπανών πλήττουν βραχυχρόνια την οικονομία. Οι πρόσφατες περικοπές δαπανών φαίνεται ότι έκαναν ακόμη περισσότερο κακό από όσο ανέμεναν οι περισσότεροι αναλυτές - περιλαμβανομένων εκείνων του ίδιου του ΔΝΤ.

Το οποίο μας φέρνει στο ερώτημα για το ποια μορφή θα πάρει η οικονομική πολιτική μετά τις εκλογές. Αν κερδίσει ο Ομπάμα, θα συνεχίσει να προσπαθεί να μετατρέψει την σταδιακή ανάκαμψη, που ήδη φαίνεται να έχει τεθεί σε κίνηση, σε μια πιο γρήγορη επιστροφή στην πλήρη απασχόληση.

Οι Ρεπουμπλικανοί όμως παραμένουν πιστοί σε ένα οικονομικό δόγμα που έχει αποδειχθεί λανθασμένο, ακόμη και καταστροφικό, σε άλλες χώρες. Και είναι απίθανο να αλλάξουν άποψη, επειδή άλλα δείχνει η εμπειρία. Τα πραγματικά στοιχεία άλλωστε ποτέ δεν επηρέασαν τη ρεπουμπλικανική οικονομική «ορθοδοξία» σε καμια άλλη πλευρά της οικονομικής πολιτικής.

Το κόμμα παραμένει αντίθετο προς την υιοθέτηση αποτελεσματικών ρυθμιστικών κανόνων στην οικονομία, παρά την καταστροφή του 2008. Διατηρεί τη μονομανία του με τους κινδύνους του πληθωρισμού, παρά τους τόσους άδικους συναγερμούς. Γι' αυτό είναι απίθανο να εγκαταλείψει τις πολιτικά βολικές απόψεις του για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Ιδού τι μπορεί να συμβεί: αν ο Μιτ Ρόμνεϊ κερδίσει τις εκλογές, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα θα θεωρήσει ότι δικαιώθηκαν οι οικονομικές του απόψεις. Με άλλα λόγια, πολιτικά καλά πράγματα μπορεί να συμβούν σε πολύ κακές ιδέες. Και αν η κατάσταση εξελιχθεί με αυτό τον τρόπο, ο αμερικανικός λαός θα πληρώσει το τίμημα. 

Paul Krugman

The NewYork Times