Άξιον εστί;

Με αφορμή την προ ολίγων ημερών Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου σκεφτόμουν ότι πολλές φορές τα τελευταία χρόνια πιάνω τον εαυτό μου στην δυσάρεστη θέση να αναρωτιέμαι κατά πόσον οι εθνικές εορτές και κυρίως ο τρόπος εορτασμού τους αποτελούν ευκαιρία να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι ή απλώς ένα ακόμα εθνικιστικό παραλήρημα. 

Σίγουρα δεν υπάρχει καμία διάθεση ισοπέδωσης ενός αγώνα ο οποίος έγινε με πόνο, πολύ αίμα, αγωνία, απώλειες και εξασφάλισε στις επόμενες γενεές κράτος, ελευθερία και μια ευκαιρία για δημοκρατία και ανεξαρτησία. Το ότι η ευκαιρία αυτή δεν αξιοποιήθηκε ποτέ είναι άλλο ζήτημα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια μάλλον "βιάζονται" αυτές οι γλυκόπικρες μνήμες του αγώνα παρά εορτάζονται ουσιαστικά.

Οι περισσότεροι Έλληνες έχουμε οπωσδήποτε παρακολουθήσει, αν όχι συμμετάσχει στην καθιερωμένη παρέλαση. Στρατιωτική, μαθητική, σε βροχή, με επιδείξεις μαχητικών αεροσκαφών.Το πρόγραμμα της παρέλασης ήταν ανέκαθεν πλούσιο. Ειδική εξέδρα υπάρχει πάντα για τους επισήμους, οι οποίοι συνήθως καμαρώνουν, υποκλίνονται με σεβασμό στα σώματα ασφαλείας της χώρας και ανέχονται υποκριτικά δύο ώρες ορθοστασίας προς απόδοση του "δέοντος" σεβασμού στο τότε έθνος. Γιατί προς το σύγχρονο έθνος ο σεβασμός έχει χαθεί καιρό τώρα ανεπιστρεπτί.

Από την άλλη πλευρά, οι πολίτες κατεβαίνουν στους δρόμους για να παρακολουθήσουν για άλλη μια χρονιά την ίδια διαδικασία, κρατούν σημαίες, ποπ κόρν, ζητοκραυγάζουν, άλλοι συγκινούνται, άλλοι προβληματίζονται, άλλοι παρευρίσκονται από συνήθεια κι άλλοι πολλές φορές δεν γνωρίζουν προς τι ο εορτασμός.

Παράλληλα, δεν λείπουν ποτέ και τα ευτράπελα. Σε όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης γίνονται παράλληλα ή λίγο μετά την παρέλαση πορείες διαμαρτυρίας, πετάγοται γιαούρτια κι αυγά στους επισήμους κι εν πάση περιπτώσει υπάρχει πάντα μια καλή ευκαιρία να διαμαρτυρηθούν οι συνασπισμένοι Έλληνες κατά της κυβερνητικής πολιτικής.

Συνήθως αυτές οι διαμαρτυρίες συνοδεύονται και από επέμβαση της αστυνομίας και των ΜΑΤ που με τη σειρά τους αδυνατούν παγίως να δεχτούν τη βεβήλωση της εθνικής εορτής και προτάσσουν τα στήθη τους. Μέρες πριν την παρέλαση στήνονται κιγκλιδώματα γύρω από κεντρικούς δρόμους, το κέντρο κλείνει, απαγορεύεται η διέλευση όσων θέλουν να παρακολουθήσουν τους παρελαύνοντες ή τα παιδιά τους.

Και τελικά η παρέλαση διεξάγεται για τους επισήμους και τους αστυνομικούς που περιφρουρούν δημιουργώντας ανθρώπινο τείχος στις άκρες των δρόμων. Τι είναι, όμως, μια εθνική γιορτή και γιατί την μνημονεύουμε; 

Σίγουρα, η εθνική εορτή δεν είναι η παρέλαση ούτε ο εθνικιστικός παροξυσμός των μέσων μαζικής ενημέρωσης για την ταύτιση του σύγχρονου αγωνιστή Έλληνα με τον αγωνιστή του 1940. Το τελευταίο ειδικά αποτελεί μάλλον άτοπη σύγκριση ανόμοιων πραγμάτων. Η παρέλαση αποτελεί απλώς ένα τυπικό μέσο που έχουμε επιλέξει σαν λαός για να ξεχνάμε τα ουσιαστικά κομμάτια της ιστορίας μας.

Θα έπρεπε τα επετειακά δρώμενα να περιστρέφονται γύρω από το γεγονός ότι το «ΟΧΙ» δεν ήταν μόνο πόλεμος και στρατεύματα, αλλά ένας τρόπος ζωής, μια ιδέα που έδωσε αφορμή πέρα από τη μάχη και για καλλιτεχνική δραστηριότητα, ποιήματα, τραγούδια, κείμενα, επιστολές. Τα εθνικά γεγονότα είναι εμπειρίες ανθρώπων που ένιωσαν την αγωνία του θανάτου, που σώθηκαν, που έχασαν οικογένεια και φίλους. Είναι μαρτυρίες ανθρώπων που αποστράφηκαν τη λογοκρισία και το φόβο. 

Και δυστυχώς όλες αυτές οι μνήμες περνούν απαρατήρητες ή προβάλλονται από την κρατική κυρίως τηλεόραση μέσω ντοκιμαντέρ γυρισμένων προ δεκαετιών. Εξάλλου προτεραιότητα έχει η κάλυψη της παρέλασης!Γιατί, άραγε, τόση εμμονή σε μια παρέλαση αποξενωμένη που δεν διηγείται τίποτα, που δεν μνημονεύει την ιδέα του αγώνα αλλά μία μόνο πτυχή της, τη μάχη και την στρατιωτική υποβολή;

Η Εθνική Επέτειος αποτελεί μία υπενθύμιση ότι κάποτε οι πρόγονοί μας πολέμησαν για τα ιδεώδη τους, την πατρίδα, την θρησκεία, την ελευθερία. Η επέτειος κι όχι η παρέλαση ειναι το καμπανάκι της ιστορίας για εξέλιξη, ειδικά σε μια εποχή, όπως η σημερινή, που η εθνική συσπείρωση είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ.

Η στείρα παρακολούθηση μιας παρέλασης, δεν μας κάνει περισσότερο Έλληνες ούτε μας βοηθάει να θυμηθούμε ή να παραδειγματιστούμε. Μήπως, επομένως, έχει έρθει η ώρα να αναθεωρήσουμε τους τρόπους διαμόρφωσης της εθνικής μας συνείδησης προς ένα δρόμο πιο ουσιαστικό και αποτελεσματικό; 

Ε.Σ.