Το πραγματικό δημοψήφισμα

Οι Ρεπουμπλικάνοι μπήκαν σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία πιστεύοντας πως θα ήταν ένα δημοψήφισμα για την προεδρία Ομπάμα, και  ότι η σταθερά υψηλή ανεργία θα τους έδινε έτοιμη τη νίκη σε ασημένιο πιάτο. Όμως το σχέδιο αυτό δεν τους βγήκε - έστω κι αν ο ένας μήνας που απομένει ως τις κάλπες είναι πολύς καιρός, και το παιχνίδι τελειώνει μόνο αφού ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων.

Ωστόσο η αίσθηση πως οι εκλογές αυτές είναι πραγματικά ένα δημοψήφισμα παραμένει, έστω και με διαφορετικό τρόπο απ΄ ότι πίστευαν οι Ρεπουμπλικάνοι. Στην πράξη, οι ψηφοφόροι καλούνται να εκδώσουν την ετυμηγορία τους γύρω από το κληροδότημα του «Νιου Ντιλ» [του Φρανκλίνου Ρούζβελτ] και της «Μεγάλης Κοινωνίας» [του Λίντον Τζόνσον], γύρω από το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, το σύστημα περίθαλψης Medicare και φυσικά το Obamacare, που αντιπροσωπεύει την επέκταση αυτής της κληρονομιάς.

Θα ψηφίσουν άραγε πολιτικούς που θέλουν να αντικαταστήσουν το Medicare με ένα… Vouchercare, ένα σύστημα υγείας με κουπόνια, με πολιτικούς που αποκηρύσσουν το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης ως «κολεκτιβιστικό», όπως έκανε στο παρελθόν ο Πολ Ράιαν, που επιτίθενται στους ασφαλισμένους χαρακτηρίζοντας τους ανίκανους να αναλάβουν την  ευθύνη της ζωής τους;

Αν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις μπορούν να μας διαφωτίσουν επ΄ αυτού, τότε είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος θα επιβεβαιώσει την υποστήριξη του αμερικανικού λαού στο κοινωνικό δίκτυο ασφαλείας μας, και θα απορρίψει ξεκάθαρα τους πολιτικούς που θέλουν να μας επαναφέρουν πίσω στον «Επίχρυσο Αιώνα». Όμως το ερώτημα είναι άλλο: θα γίνει το αποτέλεσμα των εκλογών σεβαστό;

Θέτω αυτό το ερώτημα, γιατί ξέρω από τώρα καλά τι πρόκειται να αντιμετωπίσει ο κ. Ομπάμα αν επανεκλεγεί: τις κραυγές όλων των «insider» της Ουάσιγκτον, που θα απαιτούν από αυτόν να επιστρέψει αμέσως  στην αποτυχημένη πολιτική του 2011, όταν ο πρόεδρος έθεσε ως πρώτη του προτεραιότητα την επίτευξη ενός «Μεγάλου Συμβιβασμού» με τους Ρεπουμπλικάνους για την μείωση του δημοσίου ελλείμματος. Τώρα είναι η ώρα, θα του πουν, να λύσει το ασφαλιστικό πρόβλημα της Αμερικής μια και καλή. Και θα ξανακουστούν οι εκκλήσεις - όπως συνέβη και κατά το Εθνικό Συνέδριο των Δημοκρατικών - που θα του ζητούν να εφαρμόσει επίσημα τις προτάσεις της επιτροπής Σίμπσον- Μπόουλς για τον προϋπολογισμό.

Όμως ο κ.Ομπάμα πρέπει να αρνηθεί να πράξει κάτι τέτοιο, για τρεις λόγους.

Πρώτον, επειδή - παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις από τύπους σαν τον Άλαν Σίμπσον και τον Έρσκιν Μπόουλς, τους δυο  προέδρους της αρμόδιας επιτροπής  που συνέστησε ο Ομπάμα -, το έθνος μας δεν αντιμετωπίζει κανενός είδους δημοσιονομική κρίση. Στην πραγματικότητα το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ παραμένει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, με τους επενδυτές να εμφανίζονται ουσιαστικά διατεθειμένοι να πληρώσουν την κυβέρνηση από την τσέπη τους για το προνόμιο της  αγοράς από αυτήν ομολόγων προστατευμένων από τον πληθωρισμό. Συνεπώς, η μείωση του δημοσίου ελλείμματος απλά δεν μπορεί να είναι κορυφαία προτεραιότητα για την Αμερική αυτή τη στιγμή: αυτή πρέπει να είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αυτή τη στιγμή, το πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης  πρέπει να αφιερωθεί στην ψήφιση μέτρων που θα ενισχύουν την απασχόληση εντός των ΗΠΑ και θα ελαφρύνουν το βάρος των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων για τα νοικοκυριά.

Δεύτερον, επειδή - κόντρα στα όσα υποστηρίζουν οι παροικούντες την  Ουάσιγκτον - η Αμερική δεν αντιμετωπίζει «ασφαλιστικό πρόβλημα». Σαφώς αντιμετωπίζει πρόβλημα με το υψηλό κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, τόσο στον ιδιωτικό  όσο και στον δημόσιο τομέα, πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί (αυτό άλλωστε επιχειρείται με την μεταρρύθμιση Obamacare). Είναι αλήθεια βέβαια πως, πέρα από τον κλάδο υγείας,  υπάρχει ευρύτερο χάσμα ανάμεσα στις υπηρεσίες που υποσχόμαστε και τους φόρους που συλλέγουμε, ως κράτος— όμως γι΄ αυτό, ότι κι αν λένε οι εκπρόσωποι της Δεξιάς,  σίγουρα δεν ευθύνονται οι ασφαλισμένοι: και το εκλογικό σώμα όπως φαίνεται θα υποστηρίξει αυτή την άποψη.

Τέλος, και παρά την αγιοποίηση του από τους παροικούντες την Ουάσιγκτον - τους ίδιους που μας βεβαίωναν  για την ειλικρίνεια του Πολ Ράιαν -, η αλήθεια είναι πως οι προτάσεις Σιμπσον- Μπόουλς είναι ένα πολύ κακό σχέδιο, που αν εφαρμοζόταν θα υπονόμευε συγκεκριμένα σημεία-κλειδιά του κοινωνικού δικτύου ασφαλείας των ΗΠΑ. Αν ο κ.Ομπάμα επανεκλεγεί και προχωρήσει στην εφαρμογή αυτών των προτάσεων, θα προδώσει την εμπιστοσύνη όσων  ψηφοφόρων στηρίξουν την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο,

Σκεφτείτε, συγκεκριμένα, την πρόταση για αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, ώστε αυτό να προσαρμοστεί, όπως λένε, στο αυξημένο προσδόκιμο ζωής. Η Ουάσιγκτον λατρεύει αυτή την ιδέα  - κι ας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα μιας Αμερικής βυθισμένης στην ανισότητα, όχι μόνο σε ότι αφορά την ποιότητα της ζωής, αλλά και στην διάρκεια της. Κι αυτό γιατί, ενώ πράγματι το μέσο προσδόκιμο ζωής όντως αυξάνεται, η αύξηση αυτή αφορά μόνο τους σχετικά ευκατάστατους με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης - ακριβώς δηλαδή τους ανθρώπους που δεν έχουν ανάγκη από το σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης. Την ίδια στιγμή, το προσδόκιμο ζωής υποχωρεί για σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού.

Φυσικά, οι προτάσεις των Σίμπσον- Μπόουλς δεν προκαλούν καμιά έκπληξη. Διαμορφώθηκαν  σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου οι προοδευτικοί άνθρωποι, ακόμη και οι υποστηρικτές του σημερινού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, βρίσκονταν σε θέση άμυνας - σε ένα περιβάλλον όπου η συντηρητική παράταξη εμφανιζόταν ιδιαίτερα ενισχυμένη, και όπου  η έννοια του «διακομματικού διαλόγου» είχε εκφυλιστεί σε μια συναλλαγή μεταξύ κεντροδεξιάς και ακροδεξιάς.

Αν δεν υπάρξει κάποια έκπληξη, όμως, αυτό το περιβάλλον θα τερματιστεί στις 6 Νοεμβρίου.  Οι εκλογές αυτές, όπως προείπα, εξελίσσονται σε δημοψήφισμα για το μέλλον του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης μας, και όλα δείχνουν  ότι ο κ.Ομπάμα θα εξασφαλίσει μια ξεκάθαρη λαϊκή εντολή για την προάσπιση και επέκταση αυτού του συστήματος. Θα ήταν τρομερό λάθος, τόσο πολιτικά όσο και για το μέλλον του έθνους μας, αν ο κ.Ομπάμα αφήσει τον εαυτό του να μετατρέψει αυτή την νίκη σε ήττα. 

Paul Krugman

The New York Times