Λαμπεντούζα

Πριν από τριάντα χρόνια, όσοι ξέφευγαν από το καταπιεστικό πολιτικό σύστημα των χωρών τους ως υποψήφιοι εξόριστοι γίνονταν αποδέκτες επαίνων από τις πλούσιες χώρες και τον Τύπο. Εκτιμούσαν ότι οι πρόσφυγες είχαν «διαλέξει την ελευθερία», δηλαδή τη Δύση. 

Ένα μουσείο στο Βερολίνο τιμά τη μνήμη 136 φυγάδων που χάθηκαν ανάμεσα στα 1961 και 1989, προσπαθώντας να διασχίσουν τo τείχος που έκοβε την πόλη στα δύο. Εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι, Σομαλοί, Ερυθραίοι, οι οποίοι σήμερα «διαλέγουν την ελευθερία», δεν τυγχάνουν υποδοχής με την ίδια θέρμη. Στη Λαμπεντούζα, στις 12 Οκτωβρίου, χρειάστηκε γερανός για να φορτώσει σε ένα πολεμικό καράβι τις σορούς περίπου 300 ανθρώπων. Το τείχος του Βερολίνου αυτών των boat people ήταν η θάλασσα, η Σικελία το νεκροταφείο τους. Μεταθανάτια κέρδισαν την ιταλική υπηκοότητα.

Ο χαμός τους φάνηκε να εμπνέει τους Ευρωπαίους πολιτικούς. Για παράδειγμα, στις 15 Οκτωβρίου, ο Μπρις Ορτεφέ, πρώην υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας, εκτίμησε ότι οι ναυαγοί της Λαμπεντούζα υποχρεώνουν να δοθεί απάντηση σε «μια επείγουσα κατάσταση: να κάνουμε κάτι ώστε οι κοινωνικές πολιτικές των χωρών μας να γίνουν λιγότερο ελκυστικές». Και τα έβαλε με τις «ασωτίες» που ελκύουν τους πρόσφυγες στις ακτές της Γηραιάς Ηπείρου: «Η δημόσια ιατρική περίθαλψη επιτρέπει στα άτομα που έχουν έρθει στο έδαφός μας, χωρίς να σέβονται τους κανόνες μας, να λαμβάνουν δωρεάν φροντίδα, ενώ οι Γάλλοι πληρώνουν έως και 50 ευρώ».

Και δεν έλειπε παρά το συμπέρασμα: «Η προοπτική να επωφεληθούν από μια ελκυστική κοινωνική πολιτική είναι ισχυρό κίνητρο. Δεν έχουμε πια τα μέσα να το ικανοποιήσουμε». Δεν γνωρίζουμε εάν ο κ. Ορτεφέ φαντάζεται επίσης ότι 1.600.000 Αφγανοί βρήκαν ελκυστικές τις κοινωνικές παροχές του Πακιστάν και γι' αυτό αναζήτησαν καταφύγιο εκεί. Ή ότι περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Σύριοι απέκτησαν άσυλο στην Ιορδανία, χάρη στον πλούτο του βασιλείου, ο οποίος ανά κάτοικο είναι επτά φορές μικρότερος από αυτόν της Γαλλίας.

Πριν από τριάντα χρόνια, η Δύση χρησιμοποιούσε την ευημερία και τις ατομικές ευημερίες στο έδαφός της ως ιδεολογικό πολιορκητικό κριό εναντίον των συστημάτων που μαχόταν. Κάποιοι από τους ηγέτες της χρησιμοποιούν σήμερα τη δυστυχία των προσφύγων για να επισπεύσουν τη διάλυση του ίδιου συστήματος κοινωνικής προστασίας. Καθόλου δεν ενδιαφέρει αυτούς τους χειραγωγούς της απελπισίας ότι η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων του πλανήτη καταφεύγει σε χώρες σχεδόν το ίδιο άθλιες μ' εκείνες απ' όπου κατάγεται.

Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εγκαλεί τις χώρες απ' όπου προέρχονται, και που βρίσκονται ήδη σε σημείο διάλυσης, να «σταματήσουν την μπίζνα με τις απαίσιες αυτοσχέδιες καραβιές», τις προτρέπει να γίνουν η ασπίδα της, να την προστατέψουν από τους ανεπιθύμητους με το να τους κυνηγούν ή να τους κρατούν σε στρατόπεδα. Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά δεν θα διαρκέσουν πολύ. Γιατί, μια μέρα, η Γηραιά Ήπειρος θα καλέσει και πάλι νέους μετανάστες για να σταματήσει τη δημογραφική της μείωση. Τότε τα λόγια θ' αντιστραφούν, τα τείχη θα πέσουν, οι θάλασσες θ' ανοίξουν...

Του Serge Halimi

Διευθυντή της Le Monde diplomatique

3/11/2013